Diyabet (Şeker Hastalığı) Nedir?
Diyabet, vücudun insülin üretiminde veya insülin kullanımında yaşadığı sorunlar nedeniyle kan şekeri (glikoz) seviyelerinin yüksek olduğu bir hastalıktır. İnsülin, pankreas tarafından üretilen ve kan şekerini hücrelere taşıyarak enerjiye dönüşmesini sağlayan bir hormondur. Diyabet, bu sürecin düzgün işlemediği durumları ifade eder. Kan şekerinin sürekli yüksek olması, zamanla çeşitli organlarda hasara yol açabilir.
Diyabet Türleri
Diyabet, vücudun kan şekerini düzenleyemediği bir durumdur. Çeşitli türleri olmakla birlikte en sık görülenleri Tip 1, Tip 2 ve Gestasyonel diyabettir.
Tip 1 Diyabet
Tip 1 diyabet genellikle çocukluk veya gençlik çağında ortaya çıkar. Vücut, pankreasın beta hücrelerinde insülin üretmez veya çok az üretir. Bu nedenle, vücut hücreleri glikozu (kan şekerini) enerji olarak kullanamaz ve kan şeker seviyesi yükselir.
- Nedenleri: Genetik yatkınlık ve çevresel faktörler (virüs enfeksiyonları gibi) rol oynayabilir.
- Belirtileri: Aşırı susama, sık idrara çıkma, kilo kaybı, yorgunluk.
- Tedavisi: Ömür boyu insülin enjeksiyonu, sağlıklı beslenme ve düzenli egzersiz.
Tip 2 Diyabet
Tip 2 diyabet genellikle yetişkinlerde görülür ve yaşam tarzı faktörleri (obezite, hareketsizlik, sağlıksız beslenme) önemli rol oynar. Vücut yeterli insülin üretemez veya üretilen insülini etkili bir şekilde kullanamaz (insülin direnci).
- Nedenleri: Genetik yatkınlık, obezite, fiziksel aktivite eksikliği, yaş, ailede diyabet öyküsü.
- Belirtileri: Tip 1 diyabet ile benzer olabilir, ancak genellikle daha yavaş gelişir.
- Tedavisi: İlaç tedavisi, insülin enjeksiyonu, sağlıklı beslenme, düzenli egzersiz.
Gestasyonel Diyabet
Gestasyonel diyabet, hamilelik sırasında ortaya çıkan geçici bir diyabet türüdür. Hamilelik sırasında vücuttaki hormonlar insülinin etkisini azaltabilir ve kan şekerini yükseltebilir.
- Nedenleri: Hormonal değişiklikler, genetik yatkınlık, obezite.
- Belirtileri: Genellikle belirtisizdir, ancak bazı kadınlarda aşırı susama ve sık idrara çıkma görülebilir.
- Tedavisi: Sağlıklı beslenme, düzenli egzersiz, bazen insülin tedavisi.
Diyabet Belirtileri Nelerdir?
Diyabetin belirtileri, kan şekeri seviyelerinin yükselmesi nedeniyle vücutta ortaya çıkan değişikliklerdir. Bu belirtiler, diyabetin türüne (Tip 1, Tip 2 veya gestasyonel diyabet) göre farklılık gösterebilir. Erken dönemde belirgin olmayabilirler, ancak ilerledikçe daha belirgin hale gelirler.
Diyabetin sık görülen belirtileri şunlardır:
- Aşırı susama: Sürekli su içme ihtiyacı hissedersiniz.
- Sık idrara çıkma: Özellikle geceleri daha sık tuvalete çıkarsınız.
- Ani kilo kaybı: İştahınız normal olmasına rağmen kilo verirsiniz.
- Yorgunluk: Halsizlik ve bitkinlik hissedersiniz.
- Bulanık görme: Gözlerinizde bulanıklık, kararma veya çift görme olabilir.
- Yavaş iyileşen yaralar: Küçük kesikler veya sıyrıklar uzun süre iyileşmeyebilir.
- Uyuşma ve karıncalanma: Özellikle ayaklarda uyuşma, karıncalanma veya yanma hissi olabilir.
- Ağızda kuruluk: Sürekli olarak ağzınızın kuruduğunu hissedersiniz.
Diyabet Teşhisi Nasıl Yapılır?
Diyabet teşhisi, kan şekeri seviyelerinin belirli sınırları aşıp aşmadığını belirlemek için yapılan çeşitli testlerle konulur. Teşhis için genellikle bir sağlık profesyoneline başvurulması ve kan testleri yapılması gerekmektedir.
Diyabet teşhisinde kullanılan başlıca testler şunlardır:
- Açlık Kan Şekeri Testi: Sabah aç karnına yapılan bu testte, kanınızdaki şeker seviyesi ölçülür. Normalde, açlık kan şekeri seviyesi 70-100 mg/dL arasında olmalıdır. 126 mg/dL veya üzerinde bir değer, diyabet tanısı için önemli bir göstergedir.
- Tokluk Kan Şekeri Testi: Şekerli bir içecek içtikten belirli bir süre sonra kan şekeriniz ölçülür. Bu test, vücudunuzun şekeri nasıl işlediğini gösterir.
- HbA1c Testi: Son 2-3 aylık ortalama kan şeker seviyenizi gösteren bir testtir. Bu test, diyabet kontrolünüzü değerlendirmek için sıklıkla kullanılır.
Diyabet Teşhisi İçin Diğer Testler
- İdrar Testi: İdrarda şeker veya keton varlığı kontrol edilir.
- C-peptit Testi: Pankreasın ne kadar insülin ürettiğini ölçmek için kullanılır.
- Oral Glikoz Tolerans Testi (OGTT): Şekerli bir içecek içtikten sonra belirli aralıklarla kan şekeri ölçülür.
Diyabet Tedavisi Nasıl Yapılır?
Diyabet, yani şeker hastalığı, kronik bir durumdur ve yaşam boyu sürecek bir yönetim gerektirir. Diyabet tedavisi temel olarak, kan şekerini normal seviyelerde tutarak komplikasyonları önlemeyi amaçlar.
Diyabet Tedavisinin Temel İlkeleri
- Sağlıklı Beslenme: Düşük glisemik indeksli beslenme, sağlıklı yağlar ve lifli gıdalar ağırlıklı bir beslenme planı.
- Düzenli Egzersiz: Kardiyo ve güçlendirme egzersizleri kan şekerini düzenlemeye yardımcı olur.
- İlaç Tedavisi: Tip 2 diyabet için genellikle oral antidiyabetik ilaçlar kullanılır. Tip 1 diyabet ve bazı Tip 2 diyabet vakalarında insülin enjeksiyonu gereklidir.
- Kan Şekeri Takibi: Kan şekeri düzenli olarak ölçülerek tedaviye yanıt değerlendirilir.
Diyabet Tedavi Yöntemleri
Beslenme Tedavisi:
- Düşük Glisemik İndeksli Beslenme: Kan şekerini yavaş yükselten besinler tercih edilmelidir.
- Porsiyon Kontrolü: Yemek porsiyonlarına dikkat edilmelidir.
- Şekerli Gıda ve İçeceklerden Kaçınma: Şekerli gıda ve içecekler kan şekerini hızla yükseltir.
- Kompleks Karbonhidratlar: Tam tahıllar, meyve ve sebzeler gibi kompleks karbonhidratlar tercih edilmelidir.
- Protein ve Sağlıklı Yağlar: Protein ve sağlıklı yağlar kan şekerini dengelemeye yardımcı olur.
Egzersiz Tedavisi:
- Düzenli Egzersiz: Haftada en az 150 dakika orta şiddette egzersiz yapılması önerilir.
- Yürüme, koşma, yüzme gibi aktiviteler tercih edilebilir.
- Egzersizden önce ve sonra kan şekeri ölçülmelidir.
İlaç Tedavisi:
- Oral Antidiyabetik İlaçlar: Tip 2 diyabet için kullanılan bu ilaçlar, pankreastan daha fazla insülin salgılanmasını sağlayabilir veya vücudun insülini daha iyi kullanmasına yardımcı olabilir.
- İnsülin: Tip 1 diyabet ve bazı Tip 2 diyabet vakalarında kan şekerini düşürmek için insülin enjeksiyonu kullanılır.
Kan Şekeri Takibi:
- Kan Şekeri Ölçüm Cihazları: Evde kan şekeri ölçmek için kullanılan cihazlar sayesinde tedaviye yanıt değerlendirilir ve gerekli ayarlamalar yapılır.
- HbA1c Testi: Son 2-3 aylık ortalama kan şekerini gösteren bir testtir.
Diyabet Tedavisinde Diğer Önemli Noktalar
- Ayak Bakımı: Diyabetlilerde ayak yaraları ciddi sorunlara yol açabilir. Bu nedenle düzenli ayak bakımı yapılması önemlidir.
- Göz Kontrolü: Diyabet göz sağlığını etkileyebilir. Düzenli göz kontrolü yaptırmak gerekir.
- Stres Yönetimi: Stres kan şekerini etkileyebilir. Stres yönetimi teknikleri öğrenmek faydalıdır.
- Düzenli Doktor Kontrolleri: Diyabet tedavisi boyunca düzenli olarak doktor kontrolüne gitmek önemlidir.
Diyabet Tedavisinin Amacı
Diyabet tedavisinin temel amacı, kan şekerini normal seviyelerde tutarak komplikasyonları önlemektir. Bu sayede diyabetli bireyler sağlıklı ve kaliteli bir yaşam sürebilirler.
Diyabet Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Diyabetli Kişiler Hangi Yiyecekleri Tüketmeli?
Diyabetli kişiler, kan şekerini dengede tutmak için özenle beslenmelidir. Tam tahıllar (bulgur, çavdar ekmeği), sebzeler, meyveler, kuru baklagiller, yağsız süt ürünleri ve beyaz et gibi besinler kan şekerini yavaş yükseltir ve uzun süre tokluk sağlar. Şekerli gıdalar, rafine tahıllar, yağlı ve kızartılmış yiyecekler ise kan şekerini hızla yükselterek zararlıdır. Porsiyon kontrolü ve düzenli beslenme de çok önemlidir. Diyabetli kişilerin mutlaka bir diyetisyenle çalışarak kişiye özel beslenme planı oluşturmaları önerilir.
Diyabetli Bireyler Hamile Kalabilir Mi?
Evet, diyabetli bireyler hamile kalabilir, ancak diyabetin kontrol altında olması son derece önemlidir. Diyabet, gebelik sırasında ciddi komplikasyonlara yol açabileceğinden, diyabetli bir kadının hamile kalmadan önce ve hamilelik süresince kan şekeri seviyelerinin düzgün bir şekilde yönetilmesi gerekmektedir.
Diyabet Ölümcül Müdür?
Diyabet, kontrolsüz bırakıldığında ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir, ancak doğru tedavi ve yönetimle diyabetli bireylerin uzun ve sağlıklı bir yaşam sürmesi mümkündür.
* Web sitemizdeki içerikler sadece bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz. Sayfa içeriğinde Liv Hospital'da tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. .
