-
Stent Nedir?
-
Stent Neden Takılır?
-
Stent Türleri Nelerdir?
-
Stent Hangi Hastalıklarda Kullanılır?
-
Stent Ameliyatı Öncesi
-
Stent Ameliyatı Nasıl Yapılır?
-
Stent Nasıl Takılır?
-
Stent Ameliyatı Sonrası
-
Sıkça Sorulan Sorular
Stent, vücuttaki daralmış veya tıkanmış damarları (özellikle atardamarları) mekanik olarak açmak ve açık tutmak için kullanılan küçük, genellikle metal veya plastik örgülü tüplerdir. Anjiyo işlemi sırasında darlık bölgesine yerleştirilirler ve kan akışının yeniden sağlanmasına yardımcı olurlar. Böylece ilgili organ veya dokunun yeterli oksijen ve besin alması amaçlanır.
Stent Nedir?
Stent, tıkanmış veya daralmış damarları açık tutmak amacıyla damarın içine yerleştirilen küçük, kafes yapılı metal veya plastik bir tüptür. En yaygın kullanım alanı, kalp damarlarında (koroner arterlerde) oluşan daralmaları veya tıkanıklıkları açmak için yapılan anjiyo işlemleri sırasında görülür. Stent, damarın iç yüzeyine yerleştirildikten sonra genişletilerek damarın açık kalmasını sağlar ve kan akışını düzene sokar. Böylece kalp krizi riski azalır, göğüs ağrısı (anjina) gibi şikayetler hafifler. İlaçlı ve ilaçsız olmak üzere farklı türleri bulunur; ilaçlı stentler, yeniden tıkanma riskini azaltmak için damar duvarına ilaç salınımı yapar.
Stent Neden Takılır?
Stent, damar içinde tıkanıklık veya daralma olduğunda, bu daralmış bölgenin açılmasını sağlamak ve kan akışının devamını temin etmek amacıyla takılır. Genellikle kalp damarları (koroner arterler) ve diğer ana damarlar üzerinde uygulanır. Stent takılmasının temel nedenleri şunlardır:
1. Koroner Arter Hastalığı (KAH)
Tıkanmış damarlar: Kalp damarlarında (koroner arterlerde) oluşan tıkanıklıklar, kalp kasına yeterli oksijenli kanın gitmesini engeller. Bu durum, göğüs ağrısına (anjina) ve hatta kalp krizine yol açabilir. Stent, tıkanmış olan damarları açarak kan akışını sağlar.
Ağır anjina (göğüs ağrısı): Göğüs ağrısı (anjina), kalp kasına yeterli kan gitmediğinde ortaya çıkar. Stent, bu ağrıları hafifletmek ve hastanın yaşam kalitesini artırmak için takılabilir.
2. Kalp Krizi Riskini Azaltma
Kalp krizine yol açabilecek ciddi damar tıkanıklıkları (örneğin, %70 ve üzeri daralma) nedeniyle stent takılması gerekebilir. Stent, kalp krizini engellemek amacıyla damarları açarak kan akışını düzene sokar.
3. Tıkalı ve Daralmış Damarları Açmak
Ateroskleroz (damar sertliği): Damar duvarlarında biriken plaklar nedeniyle damarlar daralır. Bu daralma kan akışını engelleyebilir. Stent takarak bu daralmayı açmak ve kanın serbestçe akmasını sağlamak mümkün olur.
4. Yüksek Riskli Durumlar
Şeker hastalığı (diyabet), yüksek tansiyon, yüksek kolesterol gibi durumlar kalp damarlarında daralmaya ve tıkanmaya yol açabilir. Bu tür hastalarda, kalp krizi riskini önlemek için stent takılması gerekebilir.
5. By-pass Ameliyatı Alternatifi
Bazı hastalarda, damarların açılması için cerrahi by-pass işlemi yerine stent takılması tercih edilebilir. Stent, minimal invaziv bir yöntem olduğu için iyileşme süreci daha hızlıdır.
6. Tıkanıklığın Geri Gelmesini Önlemek
Bazı durumlarda, stent takılması, damarların tekrar tıkanma riskini azaltmak için tercih edilir. İlaçlı stentler, damar duvarında yeniden daralma veya tıkanıklığın oluşmasını engellemek amacıyla kullanılır.
Stent Türleri Nelerdir?
Stentler temel olarak iki ana türe ayrılır:
1. İlaçsız Stentler (Çıplak Metal Stentler - BMS):
- Sadece metal (genellikle paslanmaz çelik veya kobalt-krom alaşımları) örgüsünden oluşurlar.
- Damarı mekanik olarak açık tutarlar.
- Yerleştirildikleri bölgede damarın tekrar daralma (restenoz) riski ilaçlı stentlere göre daha yüksektir. Bu nedenle, genellikle daha büyük çaplı damarlarda veya darlığın kısa olduğu durumlarda tercih edilirler.
- Kan sulandırıcı ilaçların kullanım süresi genellikle daha kısadır.
- Maliyetleri ilaçlı stentlere göre daha düşüktür.
2. İlaçlı Stentler (Drug-Eluting Stents - DES):
- Metal bir iskeletin üzerine, damar içinde tekrar daralmayı önleyici ilaçlar (örneğin sirolimus, paklitaksel ve türevleri) emdirilmiş bir polimer tabakası ile kaplıdırlar.
- Stent yerleştirildikten sonra bu ilaçlar yavaş yavaş salınarak damar duvarındaki hücrelerin aşırı büyümesini ve dolayısıyla tekrar daralmayı engellemeye yardımcı olurlar.
- Restenoz riski ilaçsız stentlere göre önemli ölçüde daha düşüktür. Bu nedenle, özellikle ince damarlarda, uzun darlıklarda ve şeker hastalarında daha sık tercih edilirler.
- İlaçlı stent takılan hastaların genellikle daha uzun süre (genellikle 6 ay ila 1 yıl veya daha fazla) kan sulandırıcı ilaç kullanmaları gerekebilir.
- Maliyetleri ilaçsız stentlere göre daha yüksektir.
Stent Hangi Hastalıklarda Kullanılır?
Stentler, vücuttaki çeşitli kanal ve damarlarda oluşan daralma veya tıkanıklıkların tedavisinde kullanılan küçük, genellikle metal veya plastik tüplerdir. Stentlerin kullanıldığı başlıca hastalıklar şunlardır:
Kardiyoloji (Kalp ve Damar Hastalıkları):
- Koroner Arter Hastalığı: Kalbi besleyen atardamarlarda (koroner arterler) oluşan darlık veya tıkanıklıkların tedavisinde en sık kullanılan yöntemdir. Stentler, anjiyo işlemi sırasında daralmış damarları genişletmek ve açık tutmak için yerleştirilir. Bu sayede göğüs ağrısı (anjina) azaltılır ve kalp krizi riski düşürülür.
- Kalp Krizi (Miyokard Enfarktüsü): Kalp krizi sırasında tıkanan koroner arterin acil olarak açılması için stent uygulaması hayat kurtarıcı olabilir. Stent, kan akışını hızla sağlayarak kalp kası hasarını en aza indirmeye yardımcı olur.
- Periferik Arter Hastalığı: Bacaklar, kollar ve diğer organlara kan taşıyan atardamarlarda oluşan darlık veya tıkanıklıkların tedavisinde kullanılır. Stentler, bu damarları açık tutarak yürüme güçlüğü, bacak ağrısı gibi şikayetleri azaltır ve uzuv kaybı riskini önleyebilir.
- Karotis Arter Hastalığı: Beyne kan taşıyan şah damarlarında (karotis arterler) oluşan darlıkların tedavisinde inme riskini azaltmak için stent uygulanabilir.
- Böbrek Arter Hastalığı (Renovasküler Hastalık): Böbreklere kan taşıyan atardamarlardaki darlıkların tedavisinde hipertansiyonu kontrol altına almak ve böbrek fonksiyonlarını korumak amacıyla stent kullanılabilir.
Diğer Alanlar:
- Safra Yolları Tıkanıklığı: Safra kesesi veya karaciğerden bağırsağa safra taşıyan kanallarda (safra yolları) oluşan tıkanıklıkların (örneğin safra taşları, tümörler nedeniyle) giderilmesinde ve safra akışının sağlanmasında stentler kullanılabilir.
- Üriner Sistem Tıkanıklıkları: Böbreklerden mesaneye idrar taşıyan kanallarda (üreterler) veya mesaneden dışarı idrarı taşıyan kanalda (üretra) taş, tümör veya darlık gibi nedenlerle oluşan tıkanıklıkların giderilmesinde stentler kullanılabilir. Bu stentler genellikle geçicidir.
- Solunum Yolları Tıkanıklıkları: Bronşlarda (hava yolları) tümör, darlık veya yabancı cisim nedeniyle oluşan tıkanıklıkların giderilmesinde ve solunumun kolaylaştırılmasında stentler kullanılabilir.
- Beyin Anevrizmaları: Bazı beyin anevrizmalarının tedavisinde, anevrizma kesesi içine kan akışını engelleyerek yırtılma riskini azaltmak amacıyla stentler kullanılabilir.
Stent Ameliyatı Öncesi
Stent takılmadan önce, hastanın genel sağlık durumu değerlendirilir ve doktorla detaylı bir görüşme yapılır. Tıbbi geçmiş, kullanılan ilaçlar ve alerjiler hakkında bilgi verilmesi önemlidir. Kan testleri ve EKG gibi bazı testler yapılır, anjiyo ile damarlar incelenir. İlaçlar, özellikle kan sulandırıcılar, doktor tarafından düzenlenebilir veya geçici olarak kesilebilir. İşlem öncesinde 6-8 saat aç kalmanız gerekebilir. Ayrıca, işlem sonrası bakım için bir refakatçi ayarlamanız önerilir ve fiziksel aktiviteler sınırlanmalıdır. Tüm bu hazırlıklar, işlemin güvenliğini ve başarı oranını artırmak için önemlidir.
Stent Ameliyatı Nasıl Yapılır?
Stent ameliyatı, vücuttaki daralmış veya tıkanmış damarları açmak için yapılan minimal invaziv bir prosedürdür. En sık kalp damarlarındaki (koroner arterler) darlıkları tedavi etmek için uygulanır, ancak diğer damarlardaki darlıklarda da kullanılabilir. "Ameliyat" kelimesi geçse de, genellikle geleneksel açık cerrahi değildir.
Stent ameliyatı genellikle bir kateter laboratuvarında (anjiyo laboratuvarı) gerçekleştirilir ve lokal anestezi altında yapılır. İşlem adımları genel olarak şunlardır:
- Giriş Yeri: Genellikle kasık, bilek veya nadiren koltuk altındaki bir atardamara küçük bir kesi yapılır.
- Kateterin İlerletilmesi: Bu kesiden ince, esnek bir tüp olan kateter, röntgen görüntülemesi (anjiyografi) eşliğinde daralmış veya tıkanmış damara doğru ilerletilir.
- Kılavuz Tel: Kateterin içinden darlığın ötesine ince bir kılavuz tel geçirilir. Bu tel, stent ve balonun doğru yere ulaşmasını sağlar.
- Balon Anjiyoplasti (Gerekirse): Bazı durumlarda, darlığı genişletmek için ucunda sönük bir balon bulunan başka bir kateter kılavuz tel üzerinden darlık bölgesine ilerletilir. Balon şişirilerek damar genişletilir ve ardından söndürülerek geri çekilir.
- Stentin Yerleştirilmesi: Stent, sönük bir balonun etrafına yerleştirilmiş halde kılavuz tel üzerinden darlık bölgesine ilerletilir. Balon şişirildiğinde stent de genişleyerek damar duvarına yapışır ve damarı açık tutar.
- Balonun ve Kateterin Çıkarılması: Stent yerleştikten sonra balon söndürülür ve kateter ile birlikte kılavuz tel de çıkarılır. Stent damarda kalıcı olarak kalır.
- Giriş Yerinin Kapatılması: Giriş yerindeki küçük kesi dikişlerle veya özel kapatma cihazlarıyla kapatılır ve üzerine baskılı bir pansuman uygulanır.
Stent Nasıl Takılır?
Stent takma işlemi genellikle bir anjiyo işlemi ile yapılır. Bu işlem, damarların içini görerek tıkanıklıkları belirlemek ve tedavi etmek amacıyla yapılan bir tür görüntüleme yöntemidir. İşlem, genellikle lokal anestezi altında ve minimal invaziv (çok az kesi) bir şekilde yapılır.
İşte stent takma sürecinin adımları:
1. Hazırlık ve Anestezi
İşlemden önce hastaya genellikle sedasyon (hafif uyutma) veya lokal anestezi uygulanır, böylece hasta işlem sırasında rahat hisseder. Hastanın kasığından veya bileğinden, damar içine küçük bir kateter yerleştirilir.
2. Anjiyo İşlemi
Kateter, damarlar boyunca ilerletilerek tıkanıklık olan bölgeye ulaşılır. Röntgen ışınları ile damarlar görüntülenir, bu sırada genellikle bir kontrast madde (baryum) kullanılır. Kontrast madde damar içindeki tıkanıklıkları ve daralmaları net bir şekilde gösterir.
3. Tıkanıklığın veya Daralmanın Tespiti
Anjiyo işlemi sırasında, damar duvarında daralmış veya tıkanmış olan bölge bulunur ve bu bölgeye müdahale edilmeye başlanır. Daralmanın tam yeri ve boyutu belirlenir.
4. Balon Kateter ve Stent Yerleştirilmesi
Tıkanan bölgeye bir balon kateter yerleştirilir. Bu balon, damar içindeki daralma veya tıkanıklığı açmak için şişirilir. Balon şişirildikten sonra, stent adı verilen metal tüp, kateterin içine yerleştirilir. Stent, daralmış bölgeye doğru itilerek damar içine yerleştirilir. Stent, balonla genişletildikten sonra damar duvarına oturur ve damar açılır.
5. Stentin Açılması ve Kontrol
Stent yerleştirildikten sonra, balon kateter çıkarılır ve damar tekrar kontrol edilir. Eğer damar açılmış ve kan akışı düzgün sağlanıyorsa, işlem tamamlanır.
6. İyileşme ve Takip
İşlem sonrasında hastanın durumu izlenir. Çoğu zaman hastalar aynı gün içinde taburcu olabilir. Tedavi sürecinde, doktor hastaya kan sulandırıcı ilaçlar verebilir ve belirli aralıklarla kontroller önerilebilir.
Stent Ameliyatı Sonrası
Stent takıldıktan sonra, iyileşme süreci boyunca bazı önemli noktalara dikkat edilmesi gerekir. Bu dikkat edilmesi gerekenler, işlem sonrası komplikasyonları önlemeye ve iyileşmeyi hızlandırmaya yardımcı olur. İşte stent sonrası dikkat edilmesi gerekenler:
İlaç Kullanımına Uymak
- Kan sulandırıcı ilaçlar: Stent sonrası, doktorunuzun önerdiği şekilde kan sulandırıcı ilaçlar kullanmanız gerekir. Bu ilaçlar, stentin damar içinde pıhtı oluşumunu engellemesini sağlar ve tekrar tıkanmasını önler.
- Diğer ilaçlar: Kolesterol düşürücü ve kan basıncını düzenleyici ilaçlar da kullanmanız gerekebilir. İlaçlarınızı düzenli olarak almalı ve doktorunuzun talimatlarına uymalısınız.
Fiziksel Aktivite ve Dinlenme
- İlk günlerde dinlenme: Stent takılmasının ardından ilk 1-2 gün ağır fiziksel aktivitelerden kaçınılmalıdır. Bu süre zarfında dinlenmek, iyileşmeye yardımcı olur.
- Hafif egzersizler: Doktorunuzun onayı ile yavaşça ve dikkatli bir şekilde egzersize başlayabilirsiniz. Ancak yoğun egzersizlerden veya ağır kaldırmaktan kaçınılmalıdır.
Takip Randevuları
- Kontrol muayeneleri: Stent sonrası düzenli olarak doktor kontrolüne gitmek önemlidir. Bu kontrollerde, damarların durumu, ilaçların etkisi ve iyileşme süreci izlenir.
- Anjiyo ve testler: Gerekli görülürse, damarların tekrar tıkanma riski olup olmadığını kontrol etmek amacıyla ek testler yapılabilir.
Diyet ve Yaşam Tarzı Değişiklikleri
- Sağlıklı beslenme: Yüksek kolesterol, tuz ve yağ içeren gıdalardan kaçınılmalıdır. Düşük yağlı, sebze, meyve ve tam tahıllar içeren bir diyet kalp sağlığını korur.
- Sigarayı bırakmak: Sigara, damarları daraltan ve kalp hastalıklarını kötüleştiren bir faktördür. Sigara içiyorsanız, bırakmak stent sonrası iyileşmenizi hızlandırır.
Stent ve Damar Takibi
- Kanama veya enfeksiyon belirtileri: İşlem yapılan bölgedeki kanama, şişlik veya enfeksiyon belirtilerine dikkat edilmelidir. Herhangi bir sorun fark edilirse hemen doktora başvurulmalıdır.
- Ağrı veya rahatsızlık: İşlem yapılan bölgede hafif bir ağrı veya rahatsızlık olabilir, ancak şiddetli ağrı, sıcaklık artışı veya kanama gibi belirtiler doktora bildirilmelidir.
Yavaş İyileşme Süreci
- Zaman içinde iyileşme: Stent takıldıktan sonra damarların iyileşmesi zaman alabilir. Bu süreçte sabırlı olmak ve doktorun önerilerine uymak önemlidir.
Sıkça Sorulan Sorular
Stent ile By-pass Arasındaki Fark Nedir?
Stent ve by-pass, her ikisi de kalp damarlarında tıkanıklık veya daralma nedeniyle kan akışını yeniden sağlamak amacıyla kullanılan tedavi yöntemleridir, ancak uygulama şekilleri farklıdır. Stent, genellikle minimal invaziv bir prosedürdür ve tıkanmış veya daralmış damara bir metal tüp (stent) yerleştirilerek kan akışının sağlanması sağlanır. Bu işlem genellikle anjiyo sırasında yapılır ve genellikle hastalar işlem sonrasında kısa sürede taburcu edilir. By-pass ise cerrahi bir müdahaledir ve genellikle daha karmaşık durumlar için tercih edilir. By-pass ameliyatında, tıkanan damarın yerine sağlıklı bir damar (genellikle bacaklardan alınan damarlar) kullanılarak yeni bir yol açılır. Bu işlem daha invazivdir ve iyileşme süresi daha uzundur.
Kalp Krizi Sonrası Stent Takılmasının Önemi Nedir?
Kalp krizi sonrası stent takılması, tıkanmış veya daralmış bir damar nedeniyle kalp kasına oksijenli kan gitmediğinde, bu bölgedeki hasarı en aza indirgemek ve kan akışını yeniden sağlamak için önemlidir. Stent, kalp krizi geçiren hastaların hayatını kurtarmak için hayati bir rol oynar. Kriz sonrası damar açılır ve stent ile tıkanıklık kalıcı olarak giderilir, böylece damar tekrar daralmaz ve kalp kasına yeterli kan gitmesi sağlanır. Bu işlem, kalp kasının hasar görmesini engeller ve hastanın hayatta kalma şansını artırır.
Stent Tıkanabilir Mi?
Evet, stent tıkanabilir. Stent, damarları açan bir cihaz olsa da, zamanla birkaç nedenden dolayı tekrar tıkanabilir. Bu duruma stent restenozu denir ve genellikle damar duvarlarında oluşan plak birikimi veya pıhtı nedeniyle meydana gelir. Ayrıca, stentin yerleştirildiği bölgede damarlar yeniden daralabilir veya pıhtı oluşabilir. İlaçlı stentler, bu riski azaltmaya yardımcı olsa da, tamamen ortadan kaldırmaz. Stent tıkanıklığı, kan akışını yeniden engelleyebilir ve ciddi komplikasyonlara yol açabilir, bu nedenle düzenli kontrol ve ilaç tedavisi çok önemlidir.
* Web sitemizdeki içerikler sadece bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz. Sayfa içeriğinde Liv Hospital'da tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. .
