Sosyal Medya Bağımlılığı Nedir?
Sosyal medya bağımlılığı, bireylerin sosyal medya platformlarına aşırı bir şekilde bağımlı hale gelmesi durumudur. Bu bağımlılık, kişilerin sosyal medya kullanımı üzerinde kontrolünü kaybetmesine, bu kullanımı hayatlarının diğer alanlarına zarar verecek şekilde sürdürmesine ve günlük işlevlerini, sosyal ilişkilerini, fiziksel ve psikolojik sağlıklarını olumsuz etkilemesine neden olabilir. Sosyal medyaya yönelik kısıtlamalar da insanların psikolojisini sarsmaktadır. Sosyal medya doğru kullanılmadığından mı yoksa hayatın içine çok dahil edildiği için mi erişim sınırından çok kişi etkilenmektedir. Liv Hospital Klinik Psikolog Selenay Yücel Keleş yanıtladı.
Sosyal Medya Bağımlılığının Belirtileri Nelerdir?
Sosyal medya bireyin dopamin (mutluluk hormonu) seviyesini yükseltir, beynin dopamin üreten bölgelerini aktifleştirir, fakat bu durum beyin sağlığını olumsuz etkileyerek bağımlılığa neden olur.
- Sürekli kontrol etme: Sürekli olarak bildirimleri kontrol etme, yeni gönderileri kaçırma kaygısı.
- Zaman algısının kaybolması: Sosyal medyada geçirilen sürenin farkında olunmaması, saatlerce sosyal medyada vakit geçirme.
- İzolasyon: Gerçek hayattaki sosyal ilişkilerden uzaklaşma, sosyal medyada daha fazla zaman geçirmeyi tercih etme.
- Uyku sorunları: Sosyal medya kullanımı nedeniyle uyku düzeninin bozulması, uykusuzluk veya aşırı uyuma.
- Motivasyon eksikliği: Okul, iş veya diğer önemli aktivitelere karşı ilgi kaybı, sosyal medyada daha fazla vakit geçirme isteği.
- Çekilme belirtileri: Sosyal medyadan uzak kaldığında huzursuzluk, sinirlilik veya depresyon gibi duygular yaşama.
- Yalan söyleme: Sosyal medya kullanımı hakkında ailesine veya arkadaşlarına yalan söyleme.
Sosyal Medya Kullanımını Arttıran Nedenler Nelerdir?
Sosyal medya kullanımını artıran nedenler arasında sosyal onay arayışı, eğlenceli ve ilgi çekici içerikler, sosyal bağlantılar kurma ihtiyacı ve gerçek dünyadan kaçış arayışı bulunur.
- Görünür olma arzusu,
- Beğeni alması,
- Onaylanma ihtiyacı,
- Sürekli bir akış içinde olup ve
- O akışın öngörülemez olması kişinin sosyal medya kullanımını arttırır.
Sosyal Medya Bağımlılığının Altında Neler Yatıyor?
Sosyal medya bağımlılığının altında genellikle düşük özsaygı, yalnızlık, sosyal onay arayışı ve kaçış ihtiyacı gibi psikolojik faktörler yatar.
- Sosyal medyaya aşırı ilgi duyma,
- Sosyal medya kullanmadan bir günü geçirememe,
- Sürekli aktif olma arzusu,
- Yalnızca sosyal medya üzerinden iletişim kurma,
- Arkadaşlık edinme,
- Sosyal medyanın olmadığı ortamda kalınca yoksunluk yaşama,
- Sosyal medyadaki kişiler ile kendini kıyaslama,
- Özenme ve
- Kusursuzluk algısına sahip olma gibi durumlar bağımlılık sebeplerinden.
Sosyal Medya Bağımlılığını Önleme Yolları
Sosyal medya bağımlılığı, modern yaşamın getirdiği önemli bir sorun haline geldi. Bu bağımlılıktan korunmak ve daha dengeli bir dijital yaşam sürmek için aşağıdaki yöntemleri deneyebilirsiniz:
Kişisel Disiplin ve Alışkanlıklar
- Ekran Süresi Sınırlaması: Telefonunuzun veya bilgisayarınızın ayarlarından ekran sürenizi takip edip sınırlayabilirsiniz.
- Bildirim Engelleme: Sosyal medya uygulamalarından gelen bildirimleri kapatmak, sürekli kontrol etme ihtiyacını azaltacaktır.
- Sosyal Medya Detoksu: Haftanın belirli günlerinde veya saatlerinde sosyal medyadan tamamen uzaklaşmak, bir nevi dijital detoks yapmak faydalı olacaktır.
- Alternatif Aktiviteler: Sosyal medyanın yerine kitap okumak, spor yapmak, müzik dinlemek gibi farklı aktivitelere zaman ayırmak, ilgi alanlarınızı geliştirmenize yardımcı olacaktır.
- Yatmadan Önce Telefon Kullanmama: Uyku kalitenizi etkilememek için yatmadan en az bir saat önce telefonunuzu kapatın.
- Sosyal Etkileşimleri Artırın: Gerçek hayattaki sosyal ilişkilerinizi güçlendirmek, sosyal medyaya olan ihtiyacınızı azaltacaktır.
Sosyal Medya Bağımlılığı Nasıl Teşhis Edilir?
Sosyal medya bağımlılığı, henüz resmi bir psikiyatrik tanı olmamakla birlikte, birçok uzman tarafından kabul edilen belirtileri bulunmaktadır. Bu belirtileri taşıyan kişiler, bir psikolog veya psikiyatrist tarafından değerlendirilerek teşhis konulabilir.
Teşhis sürecinde genellikle şu sorular sorulur:
- Sosyal medyada ne kadar zaman geçiriyorsunuz?
- Sosyal medyayı kullanırken kendinizi nasıl hissediyorsunuz?
- Sosyal medyayı kullanmamak sizi endişelendiriyor mu?
- Sosyal medya kullanımı nedeniyle iş, okul veya ilişkilerinizde sorunlar yaşıyor musunuz?
- Sosyal medyayı bırakmaya çalıştınız mı? Eğer denediyseniz, başarılı olabildiniz mi?
Teşhis için kullanılan bazı ölçekler de bulunmaktadır. Bu ölçekler, kişinin sosyal medya kullanım alışkanlıklarını ve bağımlılığın şiddetini değerlendirmeye yardımcı olur.
Sosyal Medya Bağımlılığı Hangi Sağlık Sorunlarına Yol Açar?
Sosyal medya bağımlılığı, uyku düzensizlikleri, obezite, depresyon, anksiyete, yalnızlık hissi, öz güven eksikliği gibi birçok fiziksel ve mental sağlık sorununa yol açabilir.
Fiziksel sağlık üzerindeki etkileri:
- Uyku Bozuklukları: Sosyal medya bağımlılığı gece geç saatlere kadar ekran başında kalma alışkanlığına yol açarak uyku düzenini bozabilir ve insomnia (uykusuzluk) gibi sorunlara neden olabilir.
- Obezite: Uzun süreli oturma ve hareketsizlik, özellikle sosyal medya kullanımı sırasında atıştırma alışkanlığı ile birleşerek kilo alımına ve obeziteye yol açabilir.
- Kronik Ağrı: Uzun süreli ekran kullanımı, göz yorgunluğu, baş ağrısı ve boyun ile sırt ağrılarına neden olabilir.
Mental sağlık üzerindeki etkileri:
- Depresyon: Sosyal medya bağımlılığı, sürekli karşılaştırma, negatif geri bildirimler ve sosyal onay eksikliği nedeniyle depresif duyguları artırabilir.
- Anksiyete: Sosyal medya üzerindeki sürekli bildirimler ve sosyal baskılar, anksiyete ve stres seviyelerini yükseltebilir.
- Yalnızlık Hissi: Sosyal medya üzerinden kurulan bağlantılar, gerçek yüz yüze etkileşimlerin yerini alarak yalnızlık ve izolasyon hissini artırabilir.
Sosyal Medya Bağımlılığı Nasıl Tedavi Edilir?
Sosyal medya bağımlılığının tedavisinde farklı yöntemler kullanılabilir. En sık kullanılan yöntemler şunlardır:
- Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): BDT, kişinin sosyal medya kullanımına dair düşünce ve davranışlarını değiştirmeyi hedefler. Bu terapi sayesinde kişi, sosyal medya kullanımını kontrol altına alma ve daha sağlıklı bir yaşam sürdürme becerileri kazanır.
- Grup Terapisi: Grup terapisi, benzer sorunları yaşayan kişilerin bir araya gelerek deneyimlerini paylaşması ve birbirlerinden destek almasını sağlar.
- İlaç Tedavisi: Bazı durumlarda, özellikle eşlik eden depresyon veya anksiyete gibi diğer psikiyatrik sorunlar varsa, ilaç tedavisi de kullanılabilir. Ancak ilaç tedavisi genellikle psikoterapi ile birlikte kullanılır.
- Dijital Detoks: Sosyal medyadan tamamen uzaklaşma veya kullanımını belirli bir süre için sınırlama, bağımlılığın kırılmasına yardımcı olabilir.
* Web sitemizdeki içerikler sadece bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz. Sayfa içeriğinde Liv Hospital'da tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. .
