Ses Kısıklığı
Ses normalden daha yumuşak, boğuk veya perdesi düşük çıktığında bu durum “ses kısıklığı” olarak açıklanabilir. Ses kısıklığı yaygın klinik şikâyetlerden biridir ve çoğunlukla iyi huyludur. Gırtlakta karşılıklı olarak bulunan ve iki düz kas bandı olan ses tellerinin titreşmesi sonucu ses oluşturulur. Gırtlak yani “larenks” dilin tabanından başlayarak akciğerlere giden nefes borusunun üst kısmında yer alır. Farenksin (yutak) altında konumlanan gırtlak ses tellerinin üretim merkezidir.
Ses Kısıklığı Nedir?
“Disfoni” veya ses kısıklığı gırtlakta üretilen sesin gergin, cızırtılı veya nefes nefese çıkması durumudur. Ses kısıklığı sesin kalitesinde veya perdesinde oluşan zayıf ve boğuk sese neden olan değişikliklerdir. Ses perdesi sesin ne kadar yüksek veya alçak çıktığını etkiler. Sesin aşırı veya yanlış kullanımı, enfeksiyonlar, ses tellerinde kistler, polip ve nodüller gibi etkenlerden oluşabilir. Bu etkenler ses tellerinin düzgün kapanmasını engelleyebilir. Gırtlak ve boğaz sorunlarının yanı sıra sindirim sistemi rahatsızlıkları da bazı durumlarda ses kısıklığına yol açabilir. Hırıltılı ve bozuk ses çoğunlukla gırtlakta bir sorun olduğu anlamına gelir.
Ses Kısıklığı Belirtileri Nelerdir?
Sesin kısılması gırtlak ve boğazı etkileyen faktörlerden etkilenir. Altta yatan nedene bağlı olarak başka semptomlar da görülebilir. Sıklıkla boğaz ağrısı, öksürük ve hapşırma ses kısıklığı ile birlikte ortaya çıkabilir.
Ses kısıklığı belirtileri şu şekillerde görülebilir:
- Sesin hırıltılı ve nefes nefese çıkması,
- Sesin normalden daha alçak veya yüksek gelmesi,
- Konuşmakta zorluk çekmek,
- Ses perdesinde değişiklikler,
- Normalden daha sessiz ve yumuşak konuşmak,
- Anormal şekilde kaba ses,
- Ses çıkarırken zorlanmak, efor sarf etmek.
Sesin kısılması bazen tek başına olabileceği gibi başka belirtiler ile birlikte gelişebilir. Özellikle ilaç kullanımından sonra görülen ve kendiliğinden iyileşmeyen ses kısıklığı dikkate alınması gereken bir durumdur.
Ses Kısıklığı Neden Olur?
Ses tellerini ve gırtlağı etkileyen koşullar sesin kısılmasına yol açabilir. Ses kısıklığı nedenleri arasında şunlar bulunabilir:
- Larenjit: Gırtlağın iltihaplanması ve şişmesi durumudur. Genellikle kendiliğinden iyileşme eğilimindedir.
- Sesin aşırı kullanımı: Uzun süre konuşmak ve bağırmak, normal perdeden daha yüksek veya düşük konuşmak ses kısıklığına yol açabilir.
- Alerjiler: Yıl boyu süren ve mevsimler alerjiler sesin kısılmasına neden olabilir.
- Ses teli nodül, kistler ve polipleri: Sesin fazla kullanılması sonucu oluşan büyümelerdir. Kanserli olmayan yani iyi huylu kitlelerdir ve ses kısıklığına yol açabilir.
- Gastroözefageal reflü hastalığı (GÖRH): Mide yanması veya asit reflü olarak GÖRH, mide asidinin boğaza ve ağıza çıkmasıdır. Mide asidi ses tellerine ulaştığında “laringofaringeal reflü” oluşabilir ve ses kısılabilir.
- Sigara ve tahriş edici maddeler: Sigara içmek, sigara dumanına ve tahriş edici kimyasallara maruz kalmak ses kısıklığına neden olabilir.
- Tekrarlayan solunum papilloma virüsü: Ses tellerinde ve çevresinde iyi huylu siğil oluşmasıdır. İnsan papilloma virüsünden (HPV) kaynaklanır.
- Kanser: Akciğer ve gırtlak kanseri vb. kanserler sesin kısılmasına katkıda bulunabilir.
- Nörolojik hastalıklar: Parkinson hastalığı, Multipl skleroz ve felç ses tellerini kontrol eden sinirler üzerinde olumsuz etkilere neden olabilir.
Ek olarak yaşlanma, tedavi edilmeyen hipotiroidizm, astım ve KOAH için kullanılan inhale kortikosteroidler, künt travmalar, ses tellerinde kanama, spazmodik disfoni, laringeal sinir felci ses kısıklığının diğer nedenleri arasında sayılabilir.
Ses Kısıklığı Tanısı Nasıl Konulur?
Ses kısıklığı tanısında tıbbi geçmiş ve ilaç kullanımı değerlendirilir. Boğazın ve gırtlağın fizik muayenesi yapılır. Ana nedenin araştırılması amacıyla ek testler ve görüntüleme yöntemleri kullanılabilir. Sigara ve alkol tüketimi, diğer semptomların varlığı, ses kısıklığının ne kadar sürdüğü, kişinin enfeksiyon geçirip geçirmemesi vb. durumlar kontrol edilir. Hastanın çevre koşulları, geçmiş cerrahi uygulamalar, travma ve yaralanmalar, hijyen koşulları değerlendirilir.
Ses kısıklığının asıl nedeninin saptanmasında dil sapması, titreme, yutma güçlüğü, yürüyüş anormallikleri ve bilişsel problemler taranır. Baş ve boyun muayenesi yapılabilir ve solunum düzeni takip edilebilir. Baş ve boyun değerlendirmesinde laringoskopi, bilgisayarlı tomografi (BT), MRI, Videolaringostroboskopi ve biyopsi tercih edilebilir. Fizik muayenede sesin kalitesi, perde aralığı, yüksekliği ve nefes darlığı incelenir. Sesin işitsel ve algısal değerlendirmesinde GRBAS ve CAPE-V ölçekleri kullanılabilir. GRBAS skalası ses bozukluğu derecesi, pürüzlülük, nefes alma, aşırı efor ve zayıflık parametrelerini derecelendirir.
Ses Kısıklığı Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Ses kısılması tedavisi durumun kaynağına göre belirlenir.
- Ses kısıklığına yönelik tedavi yöntemleri başlıca ilaç tedavisi, konuşma ve dil terapisi, cerrahi ve kombinasyon tedavi şeklindedir. Ses kısılmasına neden olan soğuk algınlığı ve sinüs enfeksiyonları için antibiyotikler reçete edilebilir. Larenjit vakalarında antibiyotikler veya kortikosteroidler önerilebilir.
- GÖRH varlığında antiasitler ve proton pompası inhibitörleri olarak adlandırılan ilaç tedavisi uygulanabilir. Yaşam tarzı değişiklikleri tedavi planına dâhil edilebilir.
- Ses tellerinde nodül, kist ve papillomların tedavisi cerrahi müdahaleyi içerebilir. Vokal kanama ve kas gerginliği disfonisi durumunda sesin dinlendirilmesine başvurulabilir.
- Konuşma ve dil terapisi cerrahi müdahale gerektirmeyen koşullarda disfonisi olan bireylerde ana tedavi seçeneğidir. Bazı durumlarda iyi huylu ses teli nodülleri, kistleri ve papillomları konuşma terapisi ile tedavi edilebilir. Ancak konuşma ve dil terapisine yanıt vermeyen ses teli lezyonlarında ameliyat gerekli olabilir.
- Laringeal distoni, spazmodik disfoni ve ses teli hareketsizliği vakalarında enjeksiyon uygulanabilir. Botulinum toksini, steroid, kollajen bazlı ve kalsiyum hidroksiapatit enjeksiyonları geçici müdahaleler arasındadır. Gırtlak kanseri tanısı alan bireylerde erken evrede kemoterapi, radyoterapi, cerrahi veya kombine tedavi tercih edilebilir.
Ses Kısıklığına Ne İyi Gelir?
Günlük işlerin ve sosyal hayatın aksaması ses kısıklığına anında çözüm aramaya teşvik edebilir. Genellikle kendiliğinden düzelen ses kısılması uzun süreli oluşabilir. Bu durumda tıbbi tedavinin yanı sıra evde bakım uygulamaları tercih edilebilir. Ses kısıklığına ne iyi gelir evde çözüm önerileri şunları kapsayabilir:
- Solunum yollarını nemli tutmak amacıyla bol sıvı tüketilebilir.
- Ortamda tahriş edici veya rahatsız edici maddelerin bulunması halinde havalandırma yapılabilir.
- Solunan havanın nemlendirilmesi için buharlaştırıcı kullanılabilir.
- Ses tellerinde kuruluğa neden olabilecek dekonjestan spreyler bırakılabilir.
- Ses tellerini zorlayan şarkı söylemek, bağırmak, fısıldamak ve ağlamak vb. eylemlerden kaçınılabilir.
- GÖRH gibi mide rahatsızlıklarını hafifletmek amacıyla mide asidini azaltan ilaçlar kullanılabilir.
- Sigara sınırlandırılabilir ve sigara dumanı bulunan ortamlar havalandırılabilir.
Ses kısıklığı düzelene kadar yalnızca ihtiyaç duyulduğunda konuşulmalıdır.
Sıkça Sorulan Sorular
Gırtlakta bulunan ses telleri havanın geçişi sırasında ses dalgalarına dönüşerek ses üretir. Bu fonksiyonun aksaması durumunda ses kısıklığı meydana gelir. Yaygın olarak görülen klinik bir şikâyettir ve nedeni anlaşılamayabilir. Bu kapsamda “Ses kısıklığı kaç günde geçer?” vb. en çok merak edilen soruları ve cevaplarını görmek için yazının devamını okuyabilirsiniz.
Ani Ses Kısıklığı Neden Olur?
Sesin kısılması çoğunlukla akut şekilde görülür. Ani başlayabilir ve kısa sürebilir. Altta yatan neden genellikle tehlikeli değildir ve iltihaplanmadan kaynaklanabilir. Bunun aksine üç veya dört haftayı aşan ses kısılması birtakım ciddi sorunlara işaret edebilir.
Ses Kısıklığı Nasıl Geçer?
Ses kısıklığı sıklıkla kendi kendine düzelir. İyileşme döneminde bol sıvı tüketmek, nemlendirici ve buhar yöntemi uygulamak, ortamın havalandırılması, alerjen maddelerden kaçınmak ses kısıklığının iyileşmesinde etkili olabilir.
Boğaz Ağrısı Ses Kısıklığına Ne İyi Gelir?
Boğaz ağrısı ve ses kısıklığı viral ve bakteriyel enfeksiyonlardan kaynaklanabilir. Bununla birlikte tahriş olmuş boğaz ve sinüs enfeksiyonları düşünülebilir. Bakteriyel enfeksiyonların iyileştirilmesinde yaygın olarak antibiyotik tedavisi uygulanır. Viral enfeksiyonlar antibiyotik ile tedavi edilmediğinden yalnızca semptomların hafifletilmesine yönelik ilaçlar kullanılabilir.
Boğaz Tahrişi Ses Kısıklığına Ne İyi Gelir?
Boğaz tahrişi ve ses kısıklığı başlıca larenjit durumundan kaynaklanabilir. İltihaplanmaya neden olabilen diğer faktörler boğaz tahrişini ve ses kısıklığını tetikleyebilir. İltihaplanma sonucu ses telleri şişebilir, ses kısılabilir, boğaz tahriş olabilir ve konuşma zorluğu yaşanabilir.
* Web sitemizdeki içerikler sadece bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz. Sayfa içeriğinde Liv Hospital'da tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. .
