Sepsis Nedir?
Vücuda enfeksiyona neden olan bir organizma veya madde girdiğinde bağışıklık sistemi harekete geçerek inflamasyonu kontrol altına almaya çalışır. Bu tepki normal ve gerekli bir immün yanıttır. Ancak bağışıklık sistemi enfeksiyonla savaşmak yerine vücut dokuları ve organlarını hedef alabilir ve hasar oluşturabilir. Bu durum sonucunda vücutta yaygın bir iltihaplanma meydana gelebilir. Enfeksiyonlara karşı verilen bu aşırı ve tehlikeli tepki “sepsis” olarak adlandırılır. Vücudun kendi dokularına zarar vermesi sonucu organ yetmezliği, septik şok ve ölüme yol açabilir.
Sepsis Evreleri Nelerdir?
Mevcut olan enfeksiyon durumuna ek olarak vücutta birtakım zincirleme reaksiyonlar gerçekleşebilir ve bu durum sepsisi tetikleyebilir. Bu anormal zincirleme reaksiyonlar kan pıhtılarını oluşturabilir, organlara kan akışını azaltabilir ve hasar yaratabilir. Sepsise neden olabilen enfeksiyonlar başlıca gastrointestinal (sindirim) sistem, akciğer, deri ve idrar yolu enfeksiyonlarıdır. Sepsis evreleri 3`e ayrılabilir:
- Sepsis: Bağışıklık sisteminin şiddetli tepkisi sonucu vücutta genel bir iltihaplanma durumudur ve yaşamı tehdit edici boyutlara ulaşabilir.
- Ağır/ şiddetli sepsis: Sepsis tablosunun yanı sıra organlarda hasar ve fonksiyon bozukluğu, hipotansiyon (tansiyon düşüklüğü) görülebilen evredir.
- Septik şok: Sepsisin son ve tehlikeli evresidir. Sıvı tedavisine yanıt vermeyebilir, organlarda disfonksiyon ve hipotansiyon devam edebilir. Şiddetli ve uzun süreli devam ettiğinde hayati tehlike oluşturabilir.
Sepsis Belirtileri Nelerdir?
Sepsis tüm vücutta bir yangı durumu olduğundan dolayı semptomlar vücudun farklı kısımlarında ortaya çıkabilir. Sepsis belirtileri farklı zamanlarda kendini gösterebilir. Sepsis şüphesi uyandıran her belirti ve semptom tıbbi muayeneyi gerektirir. Sepsis belirtileri genel olarak şunlar olabilir:
- Yüksek ateş veya hipotermi (vücut sıcaklığının düşmesi), titreme,
- İdrara çıkmada azalma,
- Nefes almada zorluk veya hızlı nefes alıp-verme,
- Artmış kalp atış hızı,
- Düşük tansiyon ve zayıf nabız,
- Vücut ağrıları,
- Terli ve nemli cilt,
- Bilinç bulanıklığı.
Çocuklarda sepsis belirtileri genellikle hızlı nefes alıp verme, soluk ve soğuk cilt, bilinç bulanıklığı, kasılmalar şeklinde görülebilir. 5 yaş altındaki çocuklarda idrara çıkamama ve kusmalar meydana gelebilir. Septisemi olarak bilinen kan zehirlenmesi durumunda ciltte küçük ve koyu kırmızı döküntüler oluşabilir.
Sepsis Nedenleri Nelerdir?
Sepsis, bakteri, mantar, virüs ve parazitler nedeniyle oluşan enfeksiyonlar sonucunda oluşabilir. Vücudun herhangi bir yerinde ortaya çıkan bir enfeksiyon sepsisi tetikleyebilir. Yaygın olarak bakteriyel enfeksiyonlar sepsis oluşmasına zemin hazırlayabilir. Sepsise yol açabilen enfeksiyon çeşitleri şunları içerebilir:
- Zatürre gibi solunum sistemi enfeksiyonları,
- Peritonit, apandisit ve bağırsak enfeksiyonları,
- İdrar yolu enfeksiyonları,
- Safra kesesi ve karaciğer enfeksiyonları,
- Beyin ve omurilik enfeksiyonları,
Enfeksiyon geçiren herkes sepsis tehlikesi altında olabilir. Ancak sepsis için risk altında olan gruplar olabilir. Vücut direnci düşmüş, 65 yaş üstü yetişkinler, hamileler, bebekler, kanser, AIDS, böbrek ve karaciğer hastalıkları olan, yanık, cerrahi ve kesiklere sahip bireyler sepsis için riskli gruplar arasında sayılabilir.
Sepsis Hastalık Çeşitleri Nelerdir?
Sepsis yenidoğanlarda, hamilelik sonrası kadınlarda, akciğer enfeksiyonlarına sahip bireylerde oluşabilir. Sepsis hastalığı çeşitleri farklı belirti ve semptomlar ile ortaya çıkabilir. Sepsisin şiddetli ve ilerleyici bir durum göstermesi organ yetmezliği ve hayati tehlikeye sebep olabilir. Tüm sepsis vakalarında mutlaka acil tıbbi müdahale sağlanmalıdır.
Neonatal Sepsis Nedir?
Neonatal sepsis yani yenidoğan sepsisi hastalık yapıcı mikroorganizmaların kan dolaşımında çoğalması ve yenidoğanlarda toksin üretmelerine neden olduğu sağlık sorunudur. Erken veya geç başlangıçlı olarak 2`ye ayrılabilir. Erken başlangıçlı sepsis doğumdan sonra ilk 72 saat içinde kendini gösterebilir. Bu sepsis türü hamilelikten önce veya hamilelik sırasında annede gelişen enfeksiyonlardan kaynaklanabilir. Geç başlangıçlı sepsis doğumdan yaklaşık 72 saat sonra ortaya çıkabilir. Özellikle hastane kaynaklı veya toplumsal enfeksiyon vakalarından kaynaklanabilir. Düşük doğum ağırlığı (<1500 g) ile doğan bebeklerde yaygın olarak görülebilir. Yenidoğan sepsisi spesifik belirtiler göstermeyebilir ve acil tıbbi müdahale gerektirebilir.
Pnömoni Sepsis Nedir?
Yetişkinlerde enfeksiyon yaygın olarak akciğerde meydana gelebilir. Akciğerlerde enfeksiyon ve iltihaplanma olarak bilinen “zatürre/ pnömoni” sepsis gelişmesinde sık görülen bir neden olabilir. Septik pnömoni vakaları çoğunlukla bakteriyel kaynaklı olabilir. Ayrıca Covid-19 gibi viral enfeksiyonlar da bir etken olabilir. Pnömoni toplum kaynaklı olarak gelişebilir. Yaşlılar, toksinlere maruz kalanlar, yetersiz beslenen kişiler, KOAH hastaları, sigara içenler, yoğun bakımda yatan hastalar ve cerrahi geçiren kişiler pnömoni için risk altında olabilir. Pnömoni tedavi edilmediğinde hayati tehlikeye yol açabilir. Ek olarak sepsise neden olabilir ve vücutta genel yangı oluşturabilir.
Puerperal Sepsis Nedir?
Puerperal sepsis olarak bilinen lohusalık sepsisi doğum esnasında veya doğum sonrası yaklaşık 42 gün içinde ortaya çıkan ve genital sistemi etkileyen enfeksiyondur. Genellikle yüksek ateş, pelvik ağrı, anormal ve kötü kokulu vajinal akıntı, doğum sonrası uterus boyutunun küçülmesinde gecikme gibi belirtilere sebep olabilir. Hijyenik olmayan doğum koşulları, diyabet, anemi, HIV, sık vajinal muayeneler lohusalık sepsisi için risk faktörleri olabilir. Doğum öncesi ve doğum sonrası bakımın doğru uygulanması lohusalık sepsisinin önlenmesine yardımcı olabilir. Lohusalık sepsisi tedavi edilmediğinde veya geç tedavi edildiğinde apse oluşumu, endotoksik şok, peritonit gibi komplikasyonlara yol açabilir.
Pct Sepsis Nedir?
Pct (prokalsitonin hormonu) klinik olarak sepsisin bir biyobelirteci olabilir. Prokalsitonin, bakteriyel enfeksiyon varlığında kan dolaşımına salınan bir hormondur. Bakteriyel enfeksiyon ve sepsise hızlı yanıt veren prokalsitonin enfeksiyon varlığının kanıtlanmasında bir araç olabilir. Bakteriyel enfeksiyonlarda yüksek seyredebilir ancak viral enfeksiyonlarda çok daha düşük seviyelerde olabilir. Prokalsitoninin kanda yüksek seyretmesi her zaman sepsis varlığını göstermeyebilir.
Sepsis Tanısı Nasıl Konulur?
Enfeksiyon geçiren hastalarda sepsis tanısı konulurken qSOFA (quickSOFA) klinik skoru kullanılabilir. Sepsis tanı kriterleri şunları göz önünde bulundurur ve her durum 1 puan olarak değerlendirilir:
- Hipotansiyon ≤ 100 mmHg,
- Bilinç bozukluğu GKS ≤ 13,
- Taşipne (solunum hızı) ≥22/dk.
Bu kriterlerin en az 2`sinin varlığı sepsis olasılığı taşıyabilir. 2 ve daha fazla puan alan hastalarda organ yetmezliği riski göz önünde bulundurularak gerekli önlemlerin alınması gerekir. Bununla birlikte sepsis tanısında altın standart yöntem yoktur. Sepsisin teşhisinde kullanılabilecek diğer testler şunlar olabilir:
- Kan testleri: Karaciğer ve böbrek fonksiyonları, kan kültürleri, oksijen seviyesi, pıhtılaşma ve elektrolit durumunun değerlendirilmesinde kullanılabilir.
- İdrar testi: İdrar kültürü ile ilgili bilgiler verebilir.
- Mukus ve tükürük örnekleri: Solunum yolu enfeksiyonlarının varlığını tespit edebilir.
- Röntgen, ultrason, bilgisayarlı tomografi (BT), MRI gibi görüntüleme yöntemleri vücudun farklı bölgelerindeki enfeksiyonların teşhisinde yardımcı olabilir.
Sepsis Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Sepsis tedavisi, tanıdan hemen sonra özel olarak yürütülen tedavilerdir. Sepsis tedavisinde uygulanan yöntemler şunları kapsayabilir:
- Antibiyotik tedavisi: Bakteriyel enfeksiyonların tedavisinde antibiyotikler reçete edilebilir.
- İntravenöz (damardan uygulanan) sıvı tedavisi: Kan basıncının düşmesini önlemek ve organlara kan akımının sağlanması amacıyla uygulanabilir.
- Vazopressör ilaç tedavisi: Vazopressörler kan basıncının ayarlanmasında kullanılır ve kan damarlarının büzülmesini sağlayabilir. Kan basıncı düştüğünde vazopressörler kan basıncının arttırılmasına yardımcı olabilir.
- Destekleyici tedaviler: Böbrek yetmezliği gelişmesinde diyaliz, solunum yetmezliğinde mekanik ventilasyon vb. destekleyici bakım hizmetleri uygulanabilir.
- Cerrahi tedavi: Geri dönüşü olmayan hasar durumunda ameliyat tercih edilebilir.
Sepsis enfeksiyonu olan kişilerin yoğun bakım ünitelerinde yakın takip gerektiren tedavilere ihtiyacı vardır. Nefes darlığı, hipotansiyon durumunda acil müdahale gerektirebildiğinden yoğun bakıma ihtiyaç duyulabilir.
Sepsis Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Enfeksiyonlara karşı şiddetli bağışıklık yanıtı sepsisi meydana getirebilir. Sepsis ciddi sonuçlara yol açabilen durumlardır. Bu kapsamda “Sepsis ne demek?”, “Bebeklerde sepsis nedir?” gibi sorular gündeme gelebilir. Sepsis hakkında sepsis nedir kısaca ve en çok merak edilen soruları görmek için yazının devamını okuyabilirsiniz.
Sepsis Hastalığı Nedir?
Sepsis hastalığı, enfeksiyonlardan kaynaklanan enfeksiyon zincirlemesi olarak bilinir. Vücut enfeksiyonlara karşı koymak yerine kendi vücut hücrelerine saldırmaya başlar ve hasar bırakır. Bu durum sepsis oluşmasına neden olur. Sepsis halinin ilerlemesi septik şok, organ yetmezliği ve ölüme neden olabilir.
Sepsis İyileşir Mi?
Sepsis zamanında ve uygun tedavi sağlandığında iyileşebilir. Ancak sepsis iyileşmesi zaman alabilir veya etkileri uzun süreli olabilir. Sepsis iyileştikten aylar veya yıllar boyunca birtakım fiziksel veya duygusal belirtiler görülebilir. Uyku bozukluğu, yorgun ve güçsüz hissetmek, iştahsızlık, kaygı ve depresyon, hastalıklara yatkınlık bu etkilerden olabilir.
Sepsis Yenidoğan Nedir?
Anne adaylarında hamilelikten önce veya hamilelik sürecinde birtakım enfeksiyonlar sepsis yenidoğanına neden olabilir. Bununla birlikte doğum ağırlığı çok düşük yeni doğan bebekler sepsis geliştirebilir. Bu duruma yenidoğan sepsis denebilir.
Enfeksiyonlar ve sepsis riski nedeniyle kontrollerinizi ihmal etmeyiniz. Liv Hospital`da sepsis tanısı ve tedavisine yönelik hizmetler verilmektedir.
* Web sitemizdeki içerikler sadece bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz. Sayfa içeriğinde Liv Hospital'da tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. .
