Psikotik Belirti Nedir?
Psikoz, kişinin gerçek dünya ile bağının zayıfladığı ve gerçek olanla olmayan arasındaki farkı söylemekte zorlandığı durumlarda ortaya çıkar. Psikoz, bir dizi belirtiyi anlatmak için kullanılan bir terimdir. Psikotik belirtiler, birçok farklı zihinsel ve fiziksel durum yüzünden ortaya çıkabilir. Bu nedenle de tek bir tedavi yönteminden bahsetmek mümkün değildir, bazen altta yatan sorunun çözülmesi gerekebilir; ancak genel olarak psikoz, psikiyatrik ilaçlar ve diğer tekniklerle tedavi edilebilir.
Psikotik Belirti Nedir?
Psikotik belirti, psikozu anlatmak için kullanılır. Psikoz da bir tür gerçeklikten kopukluk halidir. Kişinin gerçek olan ile olmayanı ayırt edemediği bir durumdur. Psikoz tek başına bir hastalık değildir, yalnızca bir dizi belirtiyi anlatmak için kullanılan bir terimdir.
Psikozun iki tane çok önemli türü vardır. Bunlar aşağıdaki gibidir:
- Halüsinasyonlar: Halüsinasyon, beynin orada olmayan duyuları algılaması durumudur. Halüsinasyonlar; görme, duyma, dokunma, koku ve tat ile ilgili olabilir. Normalde orada olmayan seslerin duyulması (işitsel halüsinasyon), olmayan şeylerin görülmesi (görsel halüsinasyon) halüsinasyona örnek olarak verilebilir.
- Sanrılar: Sanrılar, diğer insanlar inanmasa bile ya da bu inancın doğru olmadığına dair pek çok kanıt olsa bile kişinin çok güçlü bir şekilde tutunduğu yanlış inançlardır. Bir kişinin düşüncelerinin okunabildiğine inanması sanrıya örnek olarak verilebilir.
Psikoz, oldukça ciddi bir psikiyatrik durumdur. Psikotik belirtiler görüldüğü zaman, en yakın acil servise başvurarak yardım aramayı düşünebilirsiniz.
Psikoz Belirtileri Nelerdir?
Psikozlu kişinin belirtileri, her vakada aynı değildir. Kişi, psikoz halinde kendine özgü bir dizi semptom ve deneyimle uğraşır. Yine de genel olarak psikotik bir dönemle ilişkili 3 ana semptomdan bahsedilebilir.
Bu semptomlar aşağıda sıralandığı gibidir:
- Halüsinasyonlar: Halüsinasyonlar, kişinin zihninin dışında var olmayan şeyleri duyularıyla tecrübe etmesi durumudur. Halüsinasyonlar, farklı biçimlerde ortaya çıkabilir.
- İşitsel halüsinasyonlar: Kişinin aslında etrafta olmaya sesleri duymasıdır.
- Görsel halüsinasyonlar: Psikozlu kişinin orada olmayan insanları ya da nesneleri görmesi veya ortamda bulunan nesnelerin şeklinin yanlış görünmesi halidir.
- Dokunsal halüsinasyonlar: Kişinin açıklayamadığı tuhaf dokunsal hislerinin olması durumudur.
- Koku halüsinasyonları: Kişinin, ortamda aslında olmayan ve kimsenin alamayacağı kokuları almasıdır.
- Tat halüsinasyonları: Psikozlu kişinin ağzında hiçbir şey olmadığı halde tat alması durumudur. Ancak bazı hastalıklarda da hastalar, boş ağızla farklı tatlar alabildikleri için dikkatle incelenmesi gereken bir halüsinasyondur.
- Sanrılar: Sanrı, bir kişinin gerçek olmayan bir şeye, kanıtlar aksini gösterse bile sarsılmaz bir inançla bağlı olmasıdır. Örneğin zulüm sanrıları olan bir kişi, tanıdığı veya tanımadığı bir kişinin ya da kuruluşun kendisine zarar vermek için planlar yaptığına inanabilir.
- Karışık ve rahatsız düşünceler: Psikozlu kişiler bazen kendi düşünce kalıplarını karıştırır ve bozarlar. Bunu bazı belirtilerle görmek mümkündür.
- Hızlı ve sürekli konuşma,
- Konuşma bozukluğu olması: Kişinin konuşma sırasında cümlenin ortasındayken bir konudan diğerine geçmesi durumu,
- Düşünce akışında ani bir kayıp: Kişinin konuşma veya yapılan aktivitede ani bir duraklama yapması halidir.
Psikotik atak geçiren kişiler, bazen farkında olabilseler de çoğunlukla sanrıların veya halüsinasyonların gerçek olmadığının farkında olmazlar. Bu nedenle psikotik belirtileri olan kişiler çok korkmuş ve sıkıntı yaşamış haldedirler ve tıbbi olarak yardım almaları gerekir.
Psikoz Nedenleri Nelerdir?
Psikoz, bir tür belirtiler toplamına verilen isimdir. Bu nedenle de birçok zihinsel sağlık durumunu işaret ediyor olabilir. Psikozun belirtisi olduğu bazı zihinsel sağlık sorunları aşağıda sıralandığı gibidir:
- Şizofreni,
- Bipolar bozukluk,
- Kısa psikotik bozukluk,
- Delüzyon bozukluğu,
- Majör depresyon ve bununla ilgili durumlar,
- Şizoaffektif bozukluk,
- Şizofreniform bozukluk,
- Kişilik (şizotipal) bozukluğu ve
- Madde/ilaç kullanımı ile ortaya çıkan psikotik bozukluk.
Psikoz yukarıda sıralananlar dışında, kişinin beynini ve vücudunu etkileyen diğer tıbbi durumlara bağlı olarak da gelişebilir. Psikotik bozukluğun ortaya çıktığı bazı sağlık sorunları aşağıda sıralandığı gibidir:
- Alzheimer ve diğer demans türleri,
- Addison ve Cushing hastalığı gibi hormonlarla ilgili hastalıklar,
- Beyin veya omurilik enfeksiyonları (ensefalit, menenjit),
- Beyin tümörleri,
- Parkinson hastalığı,
- Lyme hastalığı,
- HIV ve AIDS (kazanılmış bağışıklık yetersizliği sendromu),
- Sıtma,
- Frengi,
- Hipoglisemi (kan şekerinin normalden daha düşük olması),
- Lupus,
- Multipl Skleroz (MS),
- Postpartum psikozu (doğum sonrası depresyona bağlı, nadir görülen, ciddi bir acil tıbbi durum)
- İnme ve benzeri diğer nörolojik durumlar,
- B1 (vitamin) ve B12 vitamini (kobalamin) eksiklikleri.
Psikotik belirtiler, yukarıda sayılanların hepsinden çok daha farklı koşullarda da ortaya çıkabilir. Bazı durumlarda psikozun ortaya çıkmasına sebep olan nedenler, tam olarak sebep olmaktan ziyade tetikleyici bir rol oynayabilir. Bu durumlarda psikoz genellikle hızla gelişir. Diğer durumlarda ise psikozun ortaya çıkışı yavaş bir süreç olabilir.
Psikoza yol açabilecek bu durum ve faktörlerden bazıları aşağıdaki gibidir:
- Alkol ve madde bağımlılığı,
- Kafanın şiddetli yaralanmaları (sarsıntılar ve beyin travmaları),
- Travmatik deneyimler (geçmişte yaşanmış veya şu an yaşanıyor olabilir),
- Alışılmadık derecede yüksek düzeyde stres veya kaygı,
Bazı nadir durumlarda psikoz, kişiye reçete edilmiş bazı ilaç türlerinin yan etkisi olarak ya da kişinin kullandığı ilacın aşırı dozunun bir sonucu olarak da ortaya çıkabilir. Nedeni ne olursa olsun psikoz, müdahale edilmesi gereken tıbbi bir durumdur.
Psikoz Tanısı Nasıl Konulur?
Psikotik belirtileri olan kişi, bir psikiyatriste başvurabilir. Bu süreçte uzman hekim, hastanın belirtilerine neyin sebep olabileceğini araştırıp ilgili koşulları değerlendirir. Ayrıca, psikozun ortaya çıkmasına yol açabilecek fiziksel nedenleri araştırmak için kan testi gibi çeşitli testler isteyebilir. Uzman psikiyatrist, psikotik belirtilere neden olabilecek fiziksel etkenleri dışladıktan sonra akıl hastalıklarının teşhisine başlar.
Psikozu net bir şekilde teşhis edecek bir test yoktur. Ancak psikiyatrist, hastanın belirtilerini ve tıbbi geçmişini değerlendirerek hastaya bazı sorular sorar. Örneğin:
- Hastanın herhangi bir ilaç alıp almadığı,
- Hastanın alkol veya uyuşturucu kullanımının olup olmadığı, varsa sıklığı,
- Kişinin ruh hali, örneğin depresyonda olup olmadığı,
- Hastanın gündelik hayatında rutin olarak neler yaptığı, mesleği,
- Ailede şizofreni ve benzeri akıl sağlığı sorunları olup olmadığı,
- Psikozlu kişinin halüsinasyonlarının detayları,
- Sanrıların detayları,
- Kişinin kendine zarar verip vermediği veya kendine zarar vermeyi düşünüp düşünmediği ve
- Varsa, hastanın sahip olduğu diğer belirtilerin neler olduğu.
Psikotik belirtileri belirleyip buna neden olan hastalığın tanısını koymak ancak bir uzman hekim tarafından yapılabilir. Bu nedenle psikoz belirtileriniz olduğundan şüpheleniyorsanız bir psikiyatri servisine başvurmayı düşünebilirsiniz.
Psikoz Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Psikoz, tek başına bir hastalık değildir. Birden çok sayıda belirtinin bir arada görüldüğü bir durumdur. Altta yatan başka bir soruna işaret eder. Bu nedenle de psikozun tek başına bir tedavisi yoktur. Psikoz, ancak altta yatan nedenin bulunup çözülmesi ile tedavi edilebilir. Bunun yanı sıra doğrudan tedaviye ihtiyaç duyan psikoz vakaları da vardır. Bu tür psikotik hastalar için uygulanan çeşitli yaklaşımlardan bahsedilebilir. Bu yaklaşımlar şu şekildedir:
- Psikiyatrik ilaçlar,
- Bilişsel davranışçı terapi (BDT),
- Hastane yatışı ile tedavi,
- Destek programları veya bakım.
Sıkça Sorulan Sorular
Psikotik belirtiler her yaştan insanda ortaya çıkabilir. Bu nedenle de hakkında sorulabilecek pek çok soru vardır. Psikoz ile ilgili en sık sorulara yazının devamından ulaşabilirsiniz.
Psikoz Nasıl Başlar?
“Psikoz krizi nasıl olur?” şeklinde de sorulan bu sorunun cevabı değişkendir. Psikoz, altta yatan nedene bağlı olarak kişiye özgü halüsinasyonlar ve sanrılarla seyreden bir durumdur.
Psikotik Bozuklukların Özellikleri Nelerdir?
Bu soru genellikle, psikotik belirtileri nelerdir diye de sorulur. Psikoz sıklıkla; halüsinasyon, sanrı ve düşünce karışıklıklarından oluşur. Psikotik belirtilere sahip olduğunuzdan şüpheleniyorsanız en yakındaki psikiyatri kliniğine başvurmayı düşünebilirsiniz.
* Web sitemizdeki içerikler sadece bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz. Sayfa içeriğinde Liv Hospital'da tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. .
