Progesteron
İnsan vücudunda yaklaşık 50'den fazla hormon bulunur ve yaşamın devamlılığı için gerekli moleküller olarak kabul edilir. Üretildikleri bez ile birlikte endokrin sistemini oluşturan hormonlar hem kadınlarda hem de erkeklerde üretilir. Hormonlar, üreme sisteminin önemli bir parçasıdır. Başlıca üreme hormonlarından biri olan progesteron kadın ve erkeklerde östrojen ve testosteron dengesi, yumurta ve sperm üretimi, cinsel istek vb. işlevlerde rol oynayabilir.
Progesteron Hormonu Nedir?
Progesteron yumurtalık, testis ve adrenal kortekste bulunan gonadlar tarafından üretilen steroid hormondur. Kadınlarda başlıca iki üreme hormonundan biridir ve erkeklerde belirli miktarlarda salgılanır. Ayrıca hamilelikte plasenta tarafından üretilebilir. Progesteron hormonu esas olarak endometriumu (rahmin iç astarı) düzenleme işlevine sahiptir. Döllenmiş yumurtanın rahme yerleşmesi ve gelişebilmesi amacıyla rahim duvarını hazırlar. Adet dönemine kadar progesteron salgılanmaya devam eder.
Yumurta döllenmediğinde progesteron seviyeleri düşmeye başlar ve rahim astarının büyümesi durur. Endometriumu destekleyen progesteron düştüğünde rahim astarı yıkılmaya başlar ve adet döngüsü oluşur. Hamilelikte fetüsün gelişiminin desteklenmesi, süt üretimi ve rahim kasılmalarının engellenmesi progesteron hormonunun görevleri arasındadır. Aynı zamanda ruh halinin iyileştirilmesi ve tiroid fonksiyonlarının desteklenmesinde önemli işlevlere sahiptir. Progesteron sentetik olarak üretilebilir ve hormon eksikliği varlığında kullanılabilir.
Progesteron Ne İşe Yarar?
Progesteron hormonunun adet döngüsünde ve hamilelik sürecinde bazı görevleri vardır. Her ay üretilen yumurta hücreleri döllenmek amacıyla yumurtalıklardan salınır. Bu esnada döllenen yumurtanın rahime yerleşmesini sağlayacak bir duvar oluşturulur. Bu duvar endometrium (rahim) iç yüzeyinin kan damarlarından meydana gelen kalın bir tabaka oluşturulması ile meydana gelir. Yumurta hücresi döllenirse endometriuma tutunan fetüsün beslenmesi için vücudu uyarmaya devam eder. Endometriuma tutunan fetüs buradan beslenir ve plasenta gelişmeye başlar.
Hamilelikte Progesteron Ne İşe Yarar?
Hamileliğin onuncu haftasından sonra plasenta gelişmeye başlar ve progesteron plasentadan salgılanabilir. Bu sayede hamilelik boyunca progesteron seviyeleri yüksek kalabilir ve yeni yumurta hücreleri üretilmez. Aynı zamanda göğüslerde süt üretiminin tetiklenmesini sağlayabilir ve yumurtanın atılmasına neden olabilen rahim kasılmalarını engelleyebilir. Yumurta döllenmezse korpus luteumun bozulması ile progesteron düzeyleri düşer ve rahim iç yüzeyi parçalanır. Bu durum adet döngüsünün başlamasına sebebiyet verir. Progesteronun sentetik formu olan progestin veya progestan hormona benzer etkiler gösterir. Progesteron hormonu eksikliğinde progestan rahim duvarını değiştirebilir.
Progesteron Kaç Olmalı?
Progesteron hormonu kan testleri ile ölçülebilir. Hormon seviyeleri adet döngüsü boyunca dalgalanabilir. Ayrıca değerler yaş ve hamilelik durumuna bağlı olarak değişkenlik gösterebilir. Adet döngüsünün ilk yarısı olan foliküler fazda genellikle düşük seviyeler görülür. Bu seviyeler 1,5-2 ng/mL'den azdır. Yumurtlama sırasında progesteron yükselmeye başlar ve yaklaşık 6-8 gün sonra zirve değere ulaşır. Bu fazda hormon seviyesi 20 ng/mL`ye yükselebilir. Hamilelik gerçekleşmediğinde hormon değerleri tekrar düşmeye başlar ve adet döngüsüne hazırlık yapılır. Ancak döllenme gerçekleştiğinde progesteron artmaya devam eder.
Hamilelikte Progesteron Seviyesi Kaç Olmalı?
Hamileliğin ilk üç ayında yaklaşık 90 ng/mL`yi bulabilir. Üçüncü trimesterde ise 300 ng/mL`ye ulaşabilir. Ayrıca birden fazla bebek olduğunda hormon seviyeleri daha da yükselebilir. Menopoza giren kadınlarda progesteron hormonu 0,5 ng/mL`nin altına düşebilir. Ovulasyonun değerlendirilmesi için sıklıkla adet döngüsünün 21. ve 22. günlerinde ölçüm yapılır. Hamilelik sırasında hormon ölçümü, korpus luteumun ve plasentanın değerlendirilmesinde önemli rol oynar.
Progesteron Düşüklüğü Nedir?
Progesteron düşüklüğü vücutta olması gerekenden daha az seviyede progesteron hormonu bulunmasıdır. Düşük hormon seviyeleri adet döngüsünün anormal seyretmesine ve hamileliğin sağlanmasında zorluklara sebebiyet verebilir. Aynı zamanda progesteron düşüklüğü östrojen seviyelerinin yükselmesini tetikleyebilir ve bu durum cinsel isteğin azalması, kilo alımı ve safra kesesi problemleri gibi bazı sorunlara yol açabilir. Hamilelerde düşük hormon seviyeleri özellikle erken doğum veya düşük riskini yükseltebilir. Çünkü hamileliğin sürdürülmesinde progesteron hormonu belirli düzeylerde sağlanmalıdır. Progesteron düşüklüğü genellikle yüksek stres, PCOS, anovulasyon, hipotiroidizm, düşük kolesterol seviyeleri, hiperprolaktinemi, aşırı egzersiz ve diyetler nedeniyle oluşabilir.
Progesteron düşüklüğü belirtileri arasında şunlar yer alabilir:
- Anormal rahim kanamaları,
- Adet görememe veya düzensiz adet döngüleri,
- Hamilelikte lekelenme ve karın ağrıları,
- Tekrarlayan düşükler.
- Düşük progesteron vakalarında hormon tedavisi uygulanır. Progesteron ilacı, krem ve jel fitiller reçete edilebilir. Hamilelikte veya tüp bebek tedavisinde progestan iğne önerilebilir.
Progesteron Yüksekliği Nedir?
Progesteron seviyeleri hamilelik ve yumurtalıklardan yumurta bırakılması (yumurtlama) esnasında doğal olarak yükselir. Ancak birtakım etmenler de vücutta yüksek progesteron seviyelerine katkıda bulunabilir.
Hormon değerlerini yükseltebilen koşullar şunlar olabilir:
- Hormon replasman tedavisi,
- Yumurtalık kistleri,
- Molar gebelik,
- Bazı kontraseptifler (doğum kontrol hapları),
- Adrenal bez bozuklukları (konjenital adrenal hiperplazi vb.).
- Vücudu döllenmeye hazırlayan progesteron adet öncesi dönemde birtakım yan etkiler oluşturabilir. Bunlar arasında başlıca:
- Göğüslerde hassasiyet,
- Meme dokusunun büyümesi,
- Vücutta genel şişkinlik,
- Kilo alımı,
- Cinsel isteksizlik bulunabilir.
- Ek olarak tükenmişlik, kaygı ve ajitasyon, depresyon diğer etkenler arasında yer alabilir.
Progestan Ne İçin Kullanılır?
Progestojen insan vücudunda üretilen progesterona ek olarak “progestin” olarak bilinen progesteron benzeri maddeleri kapsayan bir terimdir. Sağlıklı uterusa sahip kadınlarda endometrial hiperplazi, malignite gibi rahatsızlıklardan korumak amacıyla progestojene sahip olunması gerekir. Sadece östrojen hormonu endometrium astarının büyümesine neden olabilir ve progestojenler bu astarın anormal büyümesini önleyebilir. Ayrıca progesteron uyku bozukluğu, duygu durum bozukluğu vb. durumlarda semptomların hafifletilmesinde etkili olabilir.
Progestojen:
- Adet görememe,
- Tüp bebek tedavisi vb. yardımcı üreme teknolojileri,
- Disfonksiyonel uterus kanaması,
- Endometriozis,
- Menopoz.
Progesteron hormonu takviyeleri olan progestanlar ayrıca östrojen replasman tedavisi ve kısırlık prosedürleri sırasında, meme, rahim ve böbrek kanserleri tedavisine ek olarak kullanılabilir. Progesteron hormonu farklı formlarda bulunabilir. Bunlar tablet, jel, kapsül, fitil ve süspansiyon halinde olabilir.
Sıkça Sorulan Sorular
Kadın ve erkek bireylerde birçok işleve sahip hormonlardan biri olan progesteron üreme sağlığını düzenleyen bir kimyasaldır. Yumurta ve sperm üretimi, cinsel dürtüler, adet döngüsü vb. olaylarda progesteron görev alabilir. Kadınlarda özellikle hamilelik ve adet döngüsünün sağlanması açısından östrojen ile birlikte rol alır.
Progestan Nedir?
Progestan sentetik progesteron hormonu takviyeleridir. Birçok farklı formda bulunabilir. Progestan fitil olarak vajinal, enjeksiyon ve oral yol ile sağlanabilir. Hamilelikte progestan kullananlar mutlaka doktor gözetimi altında takviye almalıdır. Aksi takdirde progestan kullanımı bazı ciddi sonuçlara yol açabilir. Progestan yan etkileri bireylerde farklı şekilde ortaya çıkabilir.
Progestan Ne İşe Yarar?
Progestan 200 mg olarak sunulan ve doğal progesteron bulunduran ilaçlar yaygın olarak yumuşak kapsül halinde kullanılır. Progestojen grubundan olan progestan sıklıkla adet düzensizliklerinde, menopoz öncesinde ve sırasında, adet öncesi sendromda, kısırlık tedavisinde ve düşük riskinde tercih edilebilir. Ağır karaciğer yetmezliği vakalarında, meme ve genital organ tümörü varlığında, pıhtı ve beyin kanaması öyküsü halinde, nedeni bilinmeyen vajinal kanama durumunda kullanılmaması gerekir.
Progestan Nasıl Kullanılır?
Progestan kapsülü tok karnına kullanılır ve emzirme esnasında önerilmez. Hamilelik döneminde progestan kullanmadan önce mutlaka doktora danışılması gerekir. Baş dönmesi ve uyku hali oluşturabildiğinden gece alınması önerilir. Geçmişte depresyon, sara, migren, astım ve böbrek bozuklukları varlığında dikkatli kullanılmalıdır. Ayrıca ketokonazol, bromokriptin, fenitoin vb. ilaçlarla birlikte alınması ilacın etkinliğini değiştirebilir.
* Web sitemizdeki içerikler sadece bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz. Sayfa içeriğinde Liv Hospital'da tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. .
