Periferik Damar Hastalığı
Periferik damar hastalığı, yavaş yavaş ilerleyen kan damarlarının daralması sonucunda oluşan bir hastalık olarak bilinir. Bu hastalığa farklı hastalıklar neden olabilir ve damarlarda ağrı, şişlik gibi belirtiler gözlenebilir.
Periferik Damar Hastalığı Nedir ve Aşamaları Nelerdir?
Bacak damarları oksijenden zengin kanı kalpten kollara ve bacaklara taşır. Periferik damar hastalığı kısaca PAD olarak bilinir ve bacak damarlarında plak birikmesidir. Plak, damar duvarında biriken yağ, kolesterol ve diğer maddelerden oluşan bir tabakadır. Bunun oluşumu damarları yavaş yavaş daraltır. Plağın çevresinde kan pıhtıları oluşabilir ve bu şekilde damar daha da daralır. Eğer damarlar bu şekilde tıkanır veya daralırsa, organlar ve diğer dokular yeterli kana ulaşamaz ve beslenemez.
Periferik damar hastalığının 5 aşaması vardır. Bunlar, semptomsuz, hafif topallama, orta ve şiddetli ağrı, dinlenme halinde ağrı ve ülserya da kangren olarak sıralanabilir.
Periferik Damar Hastalığının Sebepleri
Periferik damar hastalığının en yaygın nedenlerinden birisi aterosklerozdan kaynaklanan periferik arter hastalığıdır. PAD’nin diğer sebepleri ise şu şekilde sıralanabilir:
- Kan pıhtısı: Bir kan pıhtısı damar tıkanıklığı durumuna sebep olabilir.
- Diyabet: Diyabetle birlikte ortaya çıkan kandaki şeker seviyesinin yüksekliği zaman içerisinde damarlara zarar verebilir. Bu şekilde daralma veya zayıflama olasılığı artmış olur. Diyabetli kişilerin tansiyonunda yükseklik ve kanında yüksek düzeyde yağ olması ateroskleroz gelişimine de yol açabilir.
- Atardamar iltihabı: Damarların daralması veya zayıflamasına neden olabilir. Enfeksiyon sadece damarları değil, diğer organları da etkileyebilir.
- Enfeksiyon: Enfeksiyonun sebep olduğu iltihap, kan damarlarını tıkayabilir, daraltabilir veya zayıflatabilir. Salmonelloz ve sifiliz enfeksiyonlarının kan damarlarını enfekte ettiği bilinir.
- Yapısal kusur: Kan damarının yapısında herhangi bir kusur bulunuyorsa, bu daralmaya neden olabilir. Yapısal kusurdan dolayı daralma genelde doğuştan gelir ve nedeni bilinmeyebilir.
- Yaralanma: Araba kazası ya da yüksekten düşme gibi kazalar kan damarlarının yaralanmasına sebep olabilir.
Periferik Damar Hastalığının Risk Faktörleri
Periferik damar hastalıkları birden fazla risk faktörünü içerir. Risk faktörleri şunlar olabilir:
- Ailedeki diğer bireylerde kalp hastalığı, yüksek tansiyon, yüksek kolesterol ve felç olması,
- Bireyin 50 yaşından büyük olması,
- Gün içerisinde az hareket etmek,
- Aşırı kilolu veya obez olmak,
- Sigara içmek,
- Diyabet hastası olmak,
- Yüksek tansiyon hastası olmak,
- Yüksek kolesterol hastalığı,
- Daha önce felç veya kalp krizi geçirmek.
Periferik Damar Hastalığının Belirtileri
PAD’de en sık görülen belirtilerden birisi, baldır veya kalçalarda gelip giden ağrı olmasıdır. Bu ağrı her ikisinde aynı anda olabilirken, bazı zamanlar sadece birinde de olabilir. Ağrı yürürken veya merdiven çıkarken ortaya çıkabilir, dinlenme durumundayken hissedilmez. Ağrının tarifi kramp şeklinde yapılabilir. Ayrıca bacaklardaki kaslarda ağırlık, yorgunluk veya gerginlik hisleri de meydana gelebilir. Eğer ciddi bir tıkanıklık söz konusuysa geceleri bacak ağrısı en açık belirtilerdendir.
Diğer PAD belirtileri şu şekildedir:
- Bacaklarda uyuşukluk, karıncalanma veya güçsüzlük,
- Ayaklarda veya ayak parmaklarında dinlenme esnasında yanma, ağrı,
- Bacak/ayak bölgesinde iyileşmeyen yara,
- Tek veya iki bacakta ya da ayakta üşüme hissi, renk değişimi olması (soluk, mavi, koyu kırmızımsı renkler olabilir)
- Bacak tüylerinde dökülme,
- Ayak tırnaklarında kalınlaşma
Periferik Damar Hastalığının Tedavi Seçenekleri
PAD tedavisi temelde iki ana hedef doğrultusundadır. Bunlar kalp-dolaşım olayların yaşanması riskini azaltmak ve yürürken oluşan ağrıları hafifleterek yaşam kalitesini arttırmaktır. İlaçlar, egzersizler, ve cerrahi işlemler PAD’yi tedavi edebilir. Eğer PAD başka bir durumdan kaynaklanıyorsa doktorunuz ilaçlar ile yüksek tansiyonu, kolesterolü ve diyabeti tedavi edebilir. Ayrıca yürümeye olan toleransınızı arttırmak için de silostazol gibi ilaçlar reçete edilebilir. Bu ilaç bacak ağrısı yaşamadan daha uzun süre yürüyebilmenizi ve egzersiz yapabilmenizi sağlar. Doktorunuzun tavsiyesi üzerine hazırlanan egzersiz programınız olabilir. Bu bacaklarınızdaki ağrı belirtilerini iyileştirebilir.
Periferik Damar Hastalığının Önlenmesi ve Riskin Azaltılması
Periferik damar hastalığının önlenmesinin en iyi yolu risk faktörlerini azaltmaktır. Periferik damar hastalığını önlenmesi ve riskin azaltılmasında şu adımları deneyebilirsiniz:
- Sigara içmeyi bırakmak,
- Lif oranı yüksek, kolesterol, yağ ve sodyum oranı düşük dengeli bir diyet yapmak,
- Yürüyüş gibi düzenli bir egzersiz yapmak,
- Yüksek tansiyon, diyabet ve kolesterol gibi PAD’e yol açabilen hastalıkları iyi yönetmek,
- Stres yönetimi (yoga ve meditasyon yardımcı olabilir),
- Enfeksiyonları önlemek ve tedavisini yapmak,
- İdeal kiloya gelmek ve kiloyu korumak
Sıkça Sorulan Sorular
Periferik Damar Hastalığı Tehlikeli midir?
PAD’nin tehlikeli olup olmadığı, hastalığın durumuna, şiddetine ve gösterdiği semptomlara göre değişebilir. Hastalık ne kadar erken teşhis edilir ve müdahale sağlanırsa tehlike o kadar az olur. Risk faktörlerini kontrol altına almak da tehlikeyi azaltabilir.
Hastalık İlerlediğinde Ne Yapılmalıdır?
Periferik damar hastalığı belirtileriniz artarsa bir doktora başvurmanız sağlığınız açısından önemlidir. Doktorunuz durumunuzu değerlendirerek tedavi ve yaşamda değişikliğe gitmenizi tavsiye edebilir. Durumunuza uygun olarak ilaç tedavisi, egzersiz ve beslenme programları önerilebilir. İlerlemiş hastalığınızı olası yan etkileri için düzenli olarak kontrol ettirmeli ve zararlı yaşam tarzınızdan vazgeçmelisiniz.
Periferik Arter Hastalığı Tedavisinden Sonra İyileşme Ne Kadar Sürer?
Aldığınız tedaviye göre iyileşme süreciniz uzayıp kısalabilir. Aterektomi gibi bir tedavi olduysanız iyileşmeniz birkaç günü bulabilir, ancak anjiyoplasti tedavisinden sonra birkaç haftaya ihtiyacınız vardır.
Periferik Arter Hastalığı’nın Psikolojik Etkileri Nelerdir ve Ne Yapılabilir?
Periferik arter hastalığı sadece fiziki değil psikolojik olarak da hastayı yıpratabilir. Kişi stres ve anksiyete, depresyon, öfke, sosyal izole, benlik saygısında kayıplar yaşayabilir. Bundan dolayı destek alınması gerekebilir. Kişi profesyonel yardıma yönelebilir. Ayrıca hastalığı hakkında daha fazla bilgi edinmesi kişiyi kontrolü elinde tutuyormuş gibi hissettirebilir. Meditasyon gibi stresi azalma yollarına başvurulabilir. Sevilen aktivitelere yönelerek, pozitif duygular yaratılabilir ve psikoloji güçlendirilebilir. Sosyal izolasyonu engellemek için sevilen insanlarla bir arada olmak ve iletişimi koparmamak önemlidir.
Periferik Arter Hastalığı Teşhisi Nasıl Olur?
PAD’ı teşhis etmek için bazı testler vardır. Bu testler ayak bileği-kol basıncı indeksi ve vasküler ultrason olarak sıralanabilir. Bu testler hastalığı teşhis edebildiği gibi hastalığın ciddiyetini belirlemeye yardımcı olabilir. Ayrıca damar tıkanıklığının nerede olduğunu bulabilmek için anjiyografi da yapılabilir. Eğer sizin veya çevrenizdekilerin periferik arter hastalığı belirtileri varsa uzman bir doktora muayene olabilirsiniz.
* Web sitemizdeki içerikler sadece bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz. Sayfa içeriğinde Liv Hospital'da tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. .
