Omurilik Soğanı Nedir?
Beyin sapının bir bölümü olan omurilik soğanı beyin ile omuriliği birbirine bağlayan bir yapıdır. Bu yapının içinde yer alan nöronlar, vücuttaki pek çok otomatik işlevi kontrol eder. Bunlar arasında nefes alıp verme, kalp atışının düzenlenmesi, kan basıncı, yutma, kusma, öksürme, hapşırma ve göz açıp kapatma gibi göz hareketleri yer alır. Beyin sapının en alt kısmında bulunan omurilik soğanı beyin sapının diğer bölümleriyle de bağlantılıdır. Medulla oblongata ve spinal bulb olarak da bilinen omurilik soğanı uyku ve uyanıklığın düzenlenmesinde rol oynayan çekirdekler de içerir.
Omurilik Soğanı Ne İşe Yarar?
Omurilik soğanı, vücudumuzdaki sinir sinyallerini taşıyan bir yapıdır. Beyinden vücuda ve vücut tarafından beyine giden sinir sinyaller omurilik soğanı aracılığıyla geçer. Bu sinyaller vücuttaki hareketleri kontrol etmenye, duyuları algılamaya ve otomatik işlevleri (örneğin kalp atış hızı, solunum hızı, bağırsak ve mesane fonksiyonları) yönetmeye yardımcı olur. Omurilik soğanı ayrıca bazı refleksleri (istemsiz hareketler) yönetir. Örneğin, omurilik soğanı diz refleksini yönetir (bacakların belirli bir noktasına vurulduğunda istemsiz olarak hareket etmesi gibi).
Omurilik Soğanı Neyi Kontrol Eder?
Omurilik fonksiyonunun büyük bir kısmı insan ve çevre arasında bilgi iletme işlevi gördüğü için beynin etkisi altındadır. Ancak omurilikte beyinden bağımsız olarak üretilen birçok refleks vardır. Bunlar monosinaptik ve polisinaptiktir reflekslerdir. Monosinaptik ve polisinaptik refleksler şu şekildedir:
Monosinaptik Refleksler: Refleks yayına yalnızca iki nöron katılır. Bunlar biri duyusal motor ile diğeri ise motor nöron ile ilgilenir. Duyusal nöron, kastan gelen uyarıları toplayarak bu bilgiyi aynı kasın motor nöronuna gönderir. Motor nöron daha sonra kasın kasılmasına neden olur. Monosinaptik reflekse örnek olarak esneme refleksi verilebilir.
Polisinaptik Refleksler: Bu refleksler birden fazla aktif nörona sahiptir. Bir duyusal ve bir motor nöronun yanı sıra, aralarında bu iletişimi dolaylı hale getiren bir veya daha fazla internöron da vardır. Tek bir kas yerine kas gruplarını içerdikleri için monosinaptik reflekslerden daha karmaşıktırlar. Polisinaptik nöronlara örnek olarak geri çekilme refleksi verilebilir.
Omurilik soğanı bu tür reflekslerin kontrol edilmesinde oldukça önemlidir.
Omurilik Soğanı Zarar Görürse Ne Olur?
Omurilik sinir sinyallerini vücudun diğer bölgelerine taşıyan bir yapıdır. Beyin ile vücudun geri kalanı arasında sinyallerin iletilmesinin yanı sıra hareketleri, duyuları ve otomatik işlevleri (kalp atış hızı, nefes alma hızı, mesane ve bağırsak işlevleri gibi) kontrol etmekten sorumludur. Omuriliğin hasar görmesi durumunda, yaralanma bölgesinin altındaki vücut fonksiyonlarında kalıcı değişiklikler oluşabilir. Hasarın ciddiyeti, yaralanmanın konumuna ve derecesine bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Omurilik yaralanmaları hareket, duyu, bağırsak veya mesane kontrolü, refleks aktivite veya spazm, cinsel fonksiyon ve doğurganlık kaybına neden olabilir. Omurilik yaralanmaları fiziksel semptomların yanı sıra zihinsel, duygusal ve sosyal yan etkilere de neden olabilir.
Omurilik Soğanı Hastalıkları Nelerdir?
Omurilik sırtınızın ortasından aşağı doğru uzanan bir sinir demetidir. Vücudunuzla beyniniz arasında sinyalleri ileri geri taşır ve hareketlerinizi, duyularınızı ve kalp atış hızı, nefes alma hızı, mesane ve bağırsak işlevleri gibi otomatik işlevlerinizi kontrol etmekten sorumludur. Omuriliği etkileyebilecek çeşitli hastalıklar vardır. Bunlardan bazıları şu şekildedir:
Omurilik tümörleri: Bunlar omurilik içinde veya onu çevreleyen dokuda meydana gelen anormal büyümelerdir. Bu oluşumlar kanserli veya kansersiz olabilir. Ayrıca ağrı, uyuşukluk ve halsizlik gibi semptomlara neden olabilir.
Omurilik Enfeksiyonları: Omuriliği etkileyen enfeksiyonlar bakteri, virüs veya mantarlardan kaynaklanabilir. Omurilik enfeksiyonları yüksek ateş, baş ağrısı ve boyun sertliği gibi semptomlara neden olabilirler.
İnflamatuar Hastalıklar: İnflamatuar hastalıklar bağışıklık sisteminin omuriliğe saldırarak iltihaplanma ve hasara neden olduğu durumlardır. Multipl skleroz ve transvers miyelit inflamatuar hastalıklara örnek olarak verilebilir.
Otoimmün Hastalıklar: Bunlar, bağışıklık sisteminin omurilik de dahil olmak üzere vücuttaki sağlıklı hücrelere saldırdığı durumlardır. Örnekler arasında lupus ve Sjögren sendromu yer alabilir.
Dejeneratif Hastalıklar: Omuriliğin zamanla bozularak ağrı, uyuşukluk ve halsizlik gibi semptomlara yol açtığı durumlardır. Örnekler arasında amiyotrofik lateral skleroz (ALS) ve spinal müsküler atrofi gibi rahatsızlıklar bulunabilir.
Omuriliğin zarar görmesi sonucunda bu tür rahatsızlıklar ortaya çıkabilir.
Omurilik Soğanı Zedelenmesi Nedir?
Omurilik soğanı zedelenmesi, omurilik soğanının hasar görmesi anlamına gelir. Hasarın ciddiyetine göre zedelenme sonucunda vücutta oluşabilecek belirtiler değişiklik gösterebilir. Omurilik soğanı zedelenmesi, hareket kabiliyetinde değişiklik, duyu kaybı, tuvaletini tutamama, bazı reflekslerin ortadan kalkması, duygusal değişiklikler ve sosyal etkileşimde yetersizlik gibi durumların ortaya çıkmasına yol açabilir.
Omurilik Soğanı Neden Ağrır?
Bazı durumlarda omurilik soğanı ile bağlantılı olarak sırt ağrısı oluşabilir. Ağrı ile bağlantılı durumlar genellikle şu şekildedir:
Kaslarda veya Bağ Dokuda Gerginlik Oluşması: Bazı durumlarda aniden yapılan hareketler sırtta bulunan kasların veya omurga bağlarının zarar görmesine yol açabilir. Bu dokuların zarar görmesi sonucunda ağrılı kas spazmları ortaya çıkabilir.
Disklerde Şişlik veya Yırtık Oluşması: Omurgada bulunan ve kemikler arasında bir yastık görevi gören yapıya disk denir. Bu yapının içindeki yumuşak bölümde şişlik veya yırtık oluşması sonucunda sinire baskı uygulanabilir. Bu durum sonucunda sırtta ağrı oluşumu gözlenebilir.
Osteoporoz: Osteoporoz sonucunda kemikler daha kırılgan hale gelir. Bu durum sonucunda omurlarda ağrılı kırılmalar ortaya çıkabilir.
Omurilik Soğanı İle İlgili Sık Sorulan Sorular
Omurilik soğanı hakkında insanlar tarafından yanıtları merak edilen sorulardan bazıları şu şekildedir:
Omurilik Soğanı Görevini Yapmazsa Ne Olur?
Omurilik soğanı görevini yapmazsa vücudunuzun hareketlerini kontrol etmenize, duyularınızı algılamanıza ve otomatik işlevleri yönetmenize yardımcı olamaz. Bu durum vücudunuzun normal işlevlerinin bozulmasına neden olabilir.
Omurilik Soğanı Görevleri Nelerdir?
Omurilik soğanı iç organların istemsiz işlevlerini kontrol etmekten ve homeostasiyi (iç denge) sürdürmekten sorumludur. Vücudumuzda pek çok görevi bulunan omurilik soğanının başlıca işlevlerinden bazıları şu şekildedir:
Kardiyovasküler Sistem: Kan basıncını korumaktan, kalp atış hızını düzenlemekten ve vazokonstriksiyonu sürdürmekten sorumludur.
Nefes Almak: Omurilik soğanı nefes almayı düzenlemekten sorumludur. Solunum fonksiyonunu yöneterek nefes alıp vermenin düzenlenmesine yardımcı olur.
Sindirim Sistemi: Omurilik soğanı sindirime dahil olan istemsiz kasları kontrol eder. Aynı zamanda sindirim sularının salgılanmasını denetler ve yutma gibi bazı eylemlerin gerçekleşmesini sağlar.
İstemsiz Eylemler: Öksürme, kusma ve hapşırma gibi istemsiz eylemlerin gerçekleşmesinden omurilik soğanı sorumludur.
Duyusal Kontrol: Omurilik soğanı aynı zamanda periferik sistem ile merkezi sinir sistemi arasındaki duyusal bilginin aktarımından da sorumludur. Bunu yapmak için iki sistemi birbirine bağlar ve talamusa bilgi gönderir. Bu bilgi daha sonra beynin geri kalanına iletilir.
Omurilik sağlığın vücudumuzun hareket etmesi, hissetme ve organ fonksiyonlarını kontrol etmesi için oldukça önemlidir. Omurilik, beyin ile omurga arasında iletişim kurmaya yarayan bir sinir demetidir. Omurilik yaralanmaları felç (inme), enfeksiyon, tümör veya doğuştan anomaliler gibi nedenlerle oluşabilir. Omurilik sağlığını korumak için düzenli egzersiz yapmak, dengeli beslenmek, sigara ve alkol kullanmamak, trafik kurallarına uymak ve omurgayı destekleyen uygun yastık ve yatak seçmek önemlidir. Bununla birlikte düzenli olarak doktor muayenelerine gitmek omurilik soğanında oluşabilecek olan bir rahatsızlığı erken dönemde teşhis ve tedavi etmeye yardımcı olabilir.
* Web sitemizdeki içerikler sadece bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz. Sayfa içeriğinde Liv Hospital'da tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. .
