Protein Tozu

Günümüzde spor yapan bireylerin sıklıkla tercih ettiği protein tozu, genellikle whey protein, kazein ve kreatin adı verilen amino asit ve protein yapılı besin takviyelerine verilen addır. Bu takviyeler, doğru kullanan bireyler için vücut geliştirmeye yardımcı olabilir, fakat herkes için uygun olmayabilir. Yanlış kullanımında bazı yan etkilere sebep olabilir. Protein tozları ile ilgili günümüzde birçok bilimsel araştırma yapılmakta ve farklı sonuçlar elde edilmektedir.

Protein Tozu Nedir?

Protein tozu, toz haline getirilerek konsantre bir şekilde tüketilen besin takviyelerine verilen addır. Tüm dünyada birçok elit ve amatör sporcu tarafından tercih edilir. Dayanıklılık ve kuvvet sporlarında vücut geliştirmek ve kas kazanımını optimal düzeyde tutmak için etkilidir. Takviyenin etkisinin görülmesi için kullanım dozu ve süresi önemlidir. Bir sağlık uzmanı yardımıyla kişiler kendilerine uygun olan protein tozu türünü ve ölçeğini ayarlayabilir.

Protein Tozu Ne İşe Yarar?

Protein tozları, çeşitlerine göre vücutta farklı işlevlerde kullanılır. Temelde en sık kullanılan protein tozu türleri aşağıdaki gibidir:

Whey protein

Whey protein, peynir ve yoğurt elde etmek için süt işlenirken artakalan hafif renkli sıvıdan elde edilir. Sık bilinen peynir altı suyunun toz haline getirilmiş halidir. Whey protein takviyesi, hem dayanıklılık hem de direnç (vücut geliştirme) sporlarında sıklıkla tercih edilir. Whey proteinler mide ve bağırsaklardan hızlı bir şekilde emilir. Bu takviye genellikle spordan kısa bir süre önce veya sonra tercih edilir. “Whey protein tozu nasıl yapılır?” sorusunun günümüzde 3 farklı cevabı vardır.

Elde edilme yöntemine göre aşağıdaki formlarda bulunabilir:

• Protein konsantresi: İçeriğinde bir miktar da laktoz (karbonhidrat) ve yağ asidi olduğundan yumuşak ve lezzetli bir aromaya sahiptir. Laktoz içermeyen formları da bulunur.
• Protein izolatı: Bu besin takviyesinde neredeyse hiç laktoz, yağ asidi ve mikro besin ögesi bulunmaz.
• Protein hidrolizatı: Hidrolize whey olarak da bilinen bu tür, önceden sindirilerek üretilir. Bu nedenle daha hızlı emilir. Spor sırasında sindirim güçlüğü çeken bireyler için protein hidrolizatı güzel bir tercih olabilir. Acı bir tadı vardır. Diğer formlara göre daha pahalıdır.

Kazein

Kazein, whey proteinin tersine emilimi yavaş olan bir proteindir. Peynir ve yoğurdun katı bölümü kazein proteinine örnektir. İnek sütünün %78-80’i kazein proteini içerir. Kazein protein tozu da besin takviyesi olarak kullanılabilir. Tüketimi sonrasında whey proteine göre kana daha yavaş karışır. Sporcular tarafından genellikle gece kas protein sentezini desteklemek için yatmadan önce tercih edilir.

Kazeinin elde edilme türüne göre 2 çeşit besin takviyesi bulunur:

• Misel Kazein: Kazeinin özelliği yavaş sindirilmesi olduğundan en popüler kazein takviyesi misel kazeindir. İçeriğinde bir miktar karbonhidrat ve yağ da içerebilir.
• Kazein Hidrolizatı: Hidrolize edilmiş kazein, önceden sindirerek üretilir. Vücutta emilimi çok daha kolaydır.

Kreatin

Spor beslenmesi konusunda en çok çelişkiye yol açan kreatin, vücutta enerji üretimi (ATP) için kullanılan önemli bir proteindir. Büyük çoğunluğu iskelet kaslarında, çok az bir kısmı ise beyinde ve testislerde bulunur. Ani bir fiziksel hareket halinde kullanılmak üzere iskelet kaslarında “fosfokreatin” formunda tutulur. Sağlıklı bir birey, kırmızı et kaynakları ile ihtiyacı kadar kreatini alabilir. Fakat, kuvvet sporlarıyla uğraşarak kas kazanımı sağlamak için bazı bireylerin daha fazla kreatin kullanmaya ihtiyacı olabilir. Bu durumlar için kreatin takviyeleri üretilmiştir. Kreatin, yanlış kullanıldığı takdirde bir dizi yan etkiye sebep olabileceğinden, kullanmadan önce mutlaka bir uzmana danışılmalıdır.

Protein Tozu Nasıl Kullanılır?

Sporcular arasında en çok merak edilen soru: “Protein tozu spordan önce mi sonra mı tüketilirse daha faydalıdır?” sorusudur. Her ürünün farklı bir kullanımı bulunur. Kana hızlı karışan whey protein gibi takviyeler spordan önce veya sonra tercih edilirken, kazein için herhangi bir saat uygun olabilir. Tüketim ölçeği uzman yardımı ile bireysel olarak hesaplanmalıdır.

Herhangi bir kronik metabolik rahatsızlığı olanlar, böbrek ve karaciğer hastaları uzun süreli kreatin takviyesi kullanımı konusunda temkinli olmalıdır.

Protein Tozunu Kimler Kullanmalı?

Protein tozu, çeşitli amaçlarla kullanılan bir besin takviyesidir.

Aşağıda protein tozunu kimlerin kullanabileceğine dair bazı öneriler bulunmaktadır:

1. Sporcular ve Egzersiz Yapanlar: Sporcular ve düzenli egzersiz yapanlar, kas gelişimini ve onarımını desteklemek için protein tozları kullanabilirler. Özellikle ağırlık antrenmanları yapanlar veya yoğun egzersiz programlarına katılanlar için protein takviyeleri faydalı olabilir.

2. Kas Kaybı Riski Olanlar: Yaşlı bireyler veya uzun süreli yatak istirahati gereken hastalar gibi kas kaybı riski taşıyan kişiler, protein takviyeleri ile kasları koruma amacıyla kullanabilirler.

3. Vegan veya Vejetaryenler: Hayvansal kaynaklardan protein almayan vegan veya vejetaryen bireyler, bitkisel kaynaklı protein tozları ile protein ihtiyaçlarını karşılayabilirler.

4. Hızlı ve Pratik Protein Kaynağı Arayanlar: Zaman sıkıntısı yaşayan veya hızlı bir protein kaynağı arayan kişiler, özellikle yoğun günlerde protein tozlarına başvurabilirler.

5. Protein Eksikliği Olanlar: Bazı sağlık koşulları veya diyet tercihleri nedeniyle yetersiz protein alımı olanlar, protein eksikliğini gidermek için bu takviyeleri kullanabilirler.

6. İyileşme Sürecinde Olanlar: Ameliyat sonrası veya ciddi bir hastalık sonrası iyileşme sürecinde olan bireyler, vücutlarının iyileşmesine yardımcı olmak için protein tozlarını kullanabilirler.

Protein Tozu Faydaları Nelerdir?

Protein tozu, belirli aralıklarla ve yeterli dozlarda kullanılmalıdır.

Bu durumda kas kazanımı sağlayarak aşağıdaki etkilere yol açabilir:

• Bazal metabolizma hızını arttırmaya yardımcı olabilir.
• Bağışıklık sistemini destekleyebilir.
• Esansiyel amino asitlerden zengin bir beslenme sayesinde daha dinç bir zihne sahip olmaya yardımcı olabilir.

Kas oranı daha yüksek olan sağlıklı bireyler, diğer sağlıklı bireylerden daha güçlü bir savunma sistemine sahiptir. Kas kazanımı, kemik sağlığını da olumlu yönde etkiler.

Protein Tozu Zararları Nelerdir?

Her takviye gibi protein tozu takviyeleri de dikkatli ve doğru kullanılmalıdır. Kullanım amacının dışına çıkılmamalıdır. Örneğin, uzun süreli vücut geliştirme sporu yapmayan bir bireyin kreatin ve whey proteini takviyesi tüketmesi doğru değildir. Bu bireyler ihtiyacı olan proteini besinlerle kolayca alabilirler. Bu tarz takviyeleri tüketmeleri durumunda kullanılmayan proteinler ve amino asitler azota çevrilerek vücuttan ter, dışkı ve idrar yolu ile atılır. Bir kısmı ise vücutta yağa çevrilerek depolanır. Bu da fazla kalori nedeniyle insülin direnci, obezite gibi hastalıklara zemin hazırlayabilir. Aynı zamanda bu durum karaciğer ve böbrekler için de yük oluşturarak vücudu yorar.

Protein Tozu Yan Etkileri

Teknolojinin gelişmesi ile sindirimi ve emilimi daha başarılı olan kreatin monofosfat ürünleri üretilmektedir. Kreatin monofosfat ürünlerinin sağlıklı yetişkin sporcularda herhangi bir yan etki ortaya çıkarması beklenmez. Bununla beraber, nadiren karşılaşılan yan etkiler aşağıdaki gibidir:

• Karın ağrısı,

• Dehidratasyon (buna bağlı kas krampları ve baş ağrısı).

Protein tozlarının, nasıl üretildiği oldukça önemlidir. Yanlış üretim koşullarında, toksik maddeler içerebilen besin takviyeleri ile karşılaşılmaktadır. Besin takviyeleri, bazı denetimlerden geçmiş ve Tarım Bakanlığı onaylı olmalıdır. Tıp dünyasında protein tozlarının uzun vadeli etkileri ile ilgili tartışmalar devam etmektedir. Protein tozu faydaları ve zararları ile ilgili birçok bilimsel çalışma bulunmaktadır.

Protein tozları, laktoz intoleransı ve alerjisi olan bireylerde bazı yan etkilere sebep olabilir. Kullanmadan önce bir sağlık uzmanından yardım alınmalıdır.

Protein Tozu Cinsel Zararları

“Protein tozu zararlı mı?” sorusu ile ilgili en sık sorulan alt başlıklardan biri cinsel zararlardır. Günlük protein tüketim sınırı aşılmadığı sürece protein tozu cinsel bir olumsuzluğa sebep olmaz. Fazla protein tüketimi, orta ve uzun vadede bazı metabolik hasarlara sebep olabilir. Cinsel fonksiyon bu durumdan dolaylı bir şekilde etkilenebilir.

Sıkça Sorulan Sorular

Egzersiz ve spor ile uğraşan birçok kişi aktif olarak protein tozu kullanır. Bu tür besin takviyelerinin sağlık üzerine etkileri ile ilgili merak edilen sorulardan bazılarını aşağıda bulabilirsiniz.  

Protein Tozu Saç Döker mi?

Protein tozunun saç dökülmesine etkisini kanıtlayan bir çalışma yoktur.

Protein Tozu Neyden Yapılır?

Protein tozlarının günümüzde birçok alternatifi üretilmektedir. laktoz intoleransı olanlar ve veganlar için birçok vegan protein tozu çeşidi bulunur.

Genellikle aşağıdaki besinlerden üretilir:

• Soya proteini,
• Süt proteinleri,
• Bezelye proteinleri,
• Pirinç,
• Patates,
• Yumurta beyazı.

Protein tozu böbreklere zarar verir mi?

Vücut geliştirmede protein tozu kullanımı zararları ile karşılaşmamak için böbrek hastalarının bu takviyeleri kullanmadan önce hekime sorması gerekir. Genellikle kullanım önerilmez. Amacına uygun kullanıldığı takdirde sağlıklı bireylerde herhangi bir böbrek hasarına yol açması beklenmez.

Protein tozu kalbe zarar verir mi?

Amerikan Kalp Derneği'ne göre, kalp sağlığını korumak için yetişkin kadınlar günde en fazla 24 gram, yetişkin erkekler ise günde en fazla 36 gram ilave rafine karbonhidrat (şeker) tüketmelidir. Protein tozlarının bazıları, içerisinde basit karbonhidratlar içerebildiğinden, dikkatli kullanılmadığı takdirde uzun vadede kalp hastalıkları riskini artırabilir.

Protein tozu Ne zaman İçilir?

Takviyenin türüne ve yapılan spora göre farklı zamanlarda kullanılması gerekebilir. Bu nedenle “Protein tozu ne zaman içilir?” sorusunun birçok cevabı bulunur. Spor beslenmesi uzmanınız yardımıyla beslenme programınızda protein tozlarını ne zaman ve ne kadar tüketmeniz gerektiğini öğrenebilirsiniz.

Protein tozu kilo aldırır mı?

Tıpkı besinler gibi ihtiyaç dışında tüketildiğinde yağ kazanımına neden olabilir. Bu da uzun vadede obezite riskini artırabilir. Genellikle amatör sporcular arasında dolaşan “Ne kadar protein tozu kullanılırsa o kadar kas elde edilir.” inancı yanlıştır. Aktif olarak spor yapıyor ve protein takviyesi kullanmak istiyorsanız, sizin için en uygun beslenme programı için bir sağlık kuruluşuna başvurabilirsiniz.