Göz Tembelliği (Ambliyopi)

Göz Tembelliği (Ambliyopi) Nedir? 

Göz tembelliği (Ambliyopi), erken çocukluk döneminde görülen görme gelişimi bozukluğuna bağlı görme azlığıdır. Ambliyopi, bebeklik ve erken çocukluk çağlarında başlar. Göz gelişiminde de kritik dönemin sonu olan 11 yaşına kadar devam eder. Göz gelişiminde kritik dönem 0-11 yaş arasıdır ve bu zaman aralığı göz tembelliğinin görülebileceği dönemdir. Çoğu durumda sadece tek göz etkilenir. Ancak bazı durumlarda, göz tembelliği azalan görme keskinliği ile beraber her iki gözde de oluşabilir. Göz tembelliği yaşamın erken yaşlarında  tespit edilir ve doğru şekilde tedavi edilirse, görme yeteneğinin azalması önlenebilir. Ancak tedavi edilmediğinde, göz tembelliği gözde kalıcı görme kaybına neden olabilir. 



Ambliyopi genellikle bir erken çocukluk dönemi görme gelişimi sorunu olması nedeniyle, rahatsızlığın belirtilerini ayırt etmek zor olabilir. Genellikle tek gözde olması ve çocukların gözleri arasındaki görme farkını fark edememesi veya ifade edememesi, göz kontrolleri yapılmayan çocuklarda bu dönemde ailenin bu durumu fark etmesini zorlaştırır.
Göz tembelliğinde göz kapama tedavileri birinci seçenektir ve çok önemlidir. Ancak çocuklar tarafından göz kapama zamanları sıkıntılı olabilmektedir. Çocuğunuzun göz tembelliği için göz bandını takmasını eğlenceli hale getirerek, bu süreci kabul etmesine yardımcı olabilirsiniz. Gözlerin birbirleri ile paralel olmaması olan şaşılık diğer bir ambliyopi sebebidir.

Görmenin normal bir şekilde geliştiğinden ve gözlerin birlikte düzgün çalıştığından emin olmak için çocuğunuzun ilk göz muayenesini doğumdan sonra ilk 6 hafta içinde yapılması konjenital sorunların ortadan kaldırılması için önemlidir. Göz tembelliğinin gelişmesinde başlangıç zamanı kritik periyod olarak adlandırılır ve 6 haftadan başlayarak 11 Yaş'a kadar uzar. İlk muayeneden sonra normal gelişen bir çocukta sonraki muayenenin ise 6 aylıkken planlamanız önerilir.
 

Göz Tembelliğinin Sebebi Nedir?

1. Strabismik Ambliyopi: Strabismus (şaşılık), göz tembelliği nedenlerinden biridir.. Kayan gözlerden kaynaklanan   çift  görme durumundan kaçınmak için, beyin kayan gözden gelen görme girdisini göz ardı eder, böylece bu gözde ambliyopiye neden olur. 
2. Anizometropik Ambliyopi: Bazı durumlarda göz tembelliğine, şaşılık olmamasına rağmen iki gözdeki eşit olmayan kırılma kusurları neden olur. Bu tür durumlarda, beyin daha az düzeltilmemiş kırılma kusuru olan iyi gören göze güvenir ve diğer gözü ise, gözdeki bulanık görmeden dolayı devre dışı bırakır ve böylelikle kullanılmayan gözde ambliyopiye neden olur. Bu tür göz tembelliğine anizometrik ambliyopi adı verilir.
3. Deprivasyon Ambliyopisi: Bu göz tembelliğine, cismin  görüntüsünün görme merkezi üzerine odaklanamamasına sebep olan organik nedenlerden kaynaklanır, Doğumsal katarakt ya da göz kapağı düşüklüğü (ptozis) örnek verilebilir. Normal görme gelişiminin gerçekleşmesini sağlamak ve göz tembelliğini engellemek için bu hastalıkların  ivedilikle tedavi edilmeleri gerekir.

 

Göz Tembelliği Tedavileri

Tedavi seçenekleri sırası ile;

1. Kapama: En önemli tedavi işlemlerdendir.
2. Penelizasyon veya ilaç tedavisi: Kapama yapılmadığı durumlarda, kapamaya alternatif bir yöntemdir.
3. CAM tedavisi: Özel cihazlar ile yapılır.
4. Neurovizyon tedavisi: Bilgisayar yazılım programı ile yapılır.

Bazı refraktif ambliyopi (kırılma kusurlarından dolayı olan göz tembelliği) vakalarında, her iki gözdeki kırılma kusurlarının gözlük veya kontakt lens ile tamamen düzeltilmesi sonucunda normal görmeye ulaşılabilir. Ancak genellikle, beyni ambliyopik gözden gelen göz girdilerine dikkat etmeye zorlamak ve bu gözde normal görme gelişiminin oluşması için "sağlam göze" en azından bir süre kapama bandı takılması gerekir.
Şaşılık nedeni ile oluşan  göz tembelliğinin tedavisi çoğu zaman gözleri düzeltmek için şaşılık ameliyatı ile beraber göz bandı takılmasını içerir.
Göz bandının her gün farklı sürelerde, yarım gün veya tüm gün boyunca takılması gerekebilir ve bu durum haftalar veya aylarca devam edebilir.
Bazı çocuklarda, ambliyopiyi tedavi etmek için göz bandına diğer bir alternatif olarak, göz sikloplejik göz damlaları kullanılmıştır. Penelizasyon veya ilaç tedavisi olarak adlandırılan bu yöntem çocuğun sağlam gözüne damla damlatılarak uygulanır. Pratikte sık tecih edilmez.
Göz tembelliğinin en etkinliği yüksek tedavisi kısaca sebebi bularak mümkünse ortadan kaldırmak, doğru gözlük reçetelendirerek gözlüğün kullanılmasını sağlamak ve göz kapamalarını aksatılmadan devam edilmesinden oluşmaktadır.