Gaita(Kaka) Kaçırma Nedir?
Oluşturma Tarihi: 11.09.2023 10:12 | Son Güncelleme: 18.09.2023 11:08
Bağırsak inkontinansı olarak da adlandırılan gaita kaçırma kısaca dışkılamanın kişinin kontrolü dışında gerçekleşmesi olarak açıklanabilir. Gaita (kaka) kaçırma basit bir dışkı kaçırmadan bağırsak hareketlerinin kontrolünün tamamen kaybedildiği vakalara kadar pek çok farklı şekilde ortaya çıkabilir. Başlıca nedenleri arasında ishal, kabızlık, kas ve/veya sinir hasarı gibi sağlık sorunları bulunan gaita kaçırmada tedaviye erken dönemde başlanması tedavinin başarı şansını önemli ölçüde artırır. “Gaita kaçırma nedir?”, “Kaka kaçırma tedavi yöntemleri nelerdir?” gibi soruların cevapları ve konu hakkında diğer merak edilenler yazının devamında detaylı olarak ele alınmıştır.
Gaita Kaçırmanın En Önemli Nedenleri
Bağırsak sistemi otonom (merkezi) sinir sistemi ve somatik (çevresel) sinirler tarafından kontrol edilir. Merkezi (otonom) sinir sisteminin sempatik ve parasempatik olmak üzere iki ana bileşeni vardır. Sempatik sinir sistemi en basit şekliyle vücudu tetikte tutan stres, gerginlik, hastalık gibi durumlarda vücudun kendisini korumaya almasını sağlayan sinir sistemidir. Herhangi bir tehlike varlığında sempatik sinir sistemi devreye girerek sindirim sistemindeki kasların kasılmasına ve buna bağlı olarak dışkılamanın yavaşlamasına neden olur. Özellikle beslenme ve dinlenme ile ilgili olan parasempatik sinir sistemi ise bağırsak kaslarının çalışmasını hızlandırırken dışkılamanın gerçekleşmesini sağlar.
Dışkılama sürecinde öncelikle kolonun içeriği rektuma doğru itilir, rektumda (kalın bağırsağın anüsle bağlandığı kısım) bekleyen artık maddeler beyinden gelen sinyalle beraber istemli olarak vücuttan atılır. Bazı durumlarda anlatılan bu sindirim sürecinin bir veya birden fazla aşamasında aksaklıklar olabilir. Bu durumun sonucunda gaita kaçırma veya fekal/anal inkontinans olarak adlandırılan sağlık sorunu ortaya çıkabilir. Gaita kaçırma nedir? diye merak edenler için gaita yani dışkılamanın kişinin kontrolünde olmaması ve istemsizce gerçekleşmesidir. Peki, gaita kaçırma neden olur? Gaita kaçırmanın başlıca nedenleri şu şekilde sıralanabilir:
- İshal ve kabızlığın sık aralıklarla tekrarlaması rektum ve anüste bulunan kasların zayıflamasına, buna bağlı olarak gaitayı tutmakta zorluk yaşanmasına neden olabilir.
- Bazı durumlarda vajinal doğum sırasında uzmanların açıklığı genişletmek ve doğumu kolaylaştırmak için epizyotomi adı verilen bir işlemle vajina duvarına ufak bir kesi yapması gerekebilir. Bu gibi zor geçen doğumlardan sonra bazı kadınlarda kas hasarına bağlı gaita kaçırma ortaya çıkabilir.
- Sık kabızlık yaşama, zor vajinal doğum, multiple skleroz (MS), diyabet gibi sağlık sorunları sinirlerde tahribata neden olabilir. Dışkılamanın kontrolünde görev alan sinirlerin hasar görmesinin sonucunda hasta dışkıyı tutmakta zorluk yaşayabilir.
- Yaşlılarda gaita kaçırma sık karşılaşılan bir sağlık sorunudur. İlerleyen yaşla birlikte rektum ve anüste bulunan kasların zayıflaması gaita (kaka) kaçırmaya neden olabilir.
- Geçirilen bir cerrahi operasyona veya irritabl bağırsak sendromu (huzursuz bağırsak sendromu) gibi bir sağlık sorununa bağlı olarak rektum esneme yeteneğini kaybedebilir ve dışkıyı tutmada zorluk görülebilir. Örneğin bazı bilimsel çalışmalar hemoroid ameliyatı sonrası kaka kaçırma sorunu ile karşılaşabileceğini göstermektedir.
Makat Kasları Zayıflığı ve Doğum Travmaları
Anüs bir diğer adıyla makat kaslarının zayıflaması gaita kaçırmanın önde gelen nedenlerinden bir tanesidir. Doğum travmaları veya herhangi bir sebeple geçirilen makat cerrahileri makat kaslarının zayıflamasına neden olabilir. Vajinal doğum yapan kadınlarda altına kaka kaçırma veya gaz çıkarırken kaka kaçırma en sık karşılaşılan doğum sonrası komplikasyonlardandır. Bazı çalışmalar özellikle vajinal yolla ilk kez doğum yapan kadınların yaklaşık %3,1’inde doğum sonrasında gaita kaçırma sorununun ortaya çıktığını göstermektedir. Ek olarak, kadınlarda menopoz dönemine girilmesi ile birlikte östrojen seviyesinin azalmasının sonucunda da makat kasları zayıflayarak dışkı kaçırmaya neden olabilir.Bağırsak Problemleri
Çocuklarda ve büyüklerde kaka kaçırma nedenleri denildiğinde ilk akla gelenlerden bir tanesi bağırsak problemleridir. İshal durumunda rektum dışkı ile normalde olması gerekenden daha hızlı sürede dolar ve dışkıyı tutmak zorlanabilir. Bu durum özellikle sıvı kaka kaçırma sorununa neden olabilir. İshalle seyreden hassas bağırsak sendromu, proktit (kalın bağırsak iltihabı), Crohn hastalığı gibi iltihaplı bağırsak hastalıkları gaita kaçırmanın en sık karşılaşılan nedenlerindendir.Psikolojik Nedenler
Bağırsak problemleri gibi fizyolojik sebeplerden kaynaklanabilen kaka kaçırma psikolojik sebeplerle de ortaya çıkabilir. Bazı bilimsel çalışmalar özellikle çocuklarda ve ergenlerde kaka kaçırma sorunu olması durumunda psikolojik faktörlerin de göz önünde bulundurulması gerektiği üzerinde durmaktadır. Depresyon, anksiyete gibi psikolojik sorunlarla birlikte kimliğini keşfetme ve ilgi çekme ihtiyacı ergenlerde ve çocuklarda kaka kaçırma problemi görülmesine neden olabilir.Nörolojik Hastalıklar
Günümüzde gaita kaçırma üzerine yapılan çalışmalara göre gaita kaçırmanın en önemli nedenleri arasında omurilik yaralanması gibi omurilik hastalıkları, multipl skleroz (MS), Parkinson hastalığı ve felç gibi merkezi sinir sistemi sorunları yer almaktadır. Merkezi sinir sistemi bağırsak hareketlerinin kontrolünde önemli yer oynar. Herhangi bir sebeple merkezi sinir sisteminin işlevini olması gerektiği gibi yerine getiremediği durumlarda gaita kaçırma sorunu ortaya çıkabilir. Ek olarak kontrol altına alınamayan diyabet yani şeker hastalığı gibi kronik hastalıklar da zamanla sinirlerin hasar görmesine neden olabilir. Bununla birlikte yetişkinlerde gaita kaçırma neden olur sorusuna verilebilecek yanıtların başında bazı ilaçların yan etkileri gelir. Diyabet tedavisinde kullanılan ilaçlar gibi bazı ilaçların komplikasyonları arasında ishal gibi bağırsak problemleri bulunabilir. Dışkının olması gerekenden daha cıvık olması ise gaita kaçırmaya neden olabilir.Kabızlık Sorunu
Kronik kabızlık dışkının rektum içinde kurumasına ve anüs kanalından geçmesi zor bir hal almasına neden olabilir. Bu durum rektum ve bağırsak kaslarının zorlanmasına ve zamanla zayıflamasına yol açabilir. Ek olarak uzun süreli ve tekrarlayan kabızlık zamanla sinirlerin zayıflamasına ve dışkıyı kontrol etmede zorlanmaya neden olabilir.- İçindekiler
- Gaita Kaçırma Tedavisi
- Sıkça Sorulan Sorular
Gaita Kaçırma Tedavisi
Gaita kaçırma tedavisi için öncelikle sorununun nedeninin iyi anlaşılması önemlidir. Yanlış ve sağlıksız beslenme bağırsak hareketlerinde düzensizliğe ve buna bağlı olarak zamanla gaita kaçırmaya neden olabilir. Bu nedenle yetişkinlerde kaka kaçırma tedavisi sırasında uzmanlar öncelikle hastaya beslenme alışkanlıklarını değiştirmesini önerir. Muz, patates, makarna, meyve püresi, gibi besinler sulu dışkının katılaşmasına yardımcı olarak kaka kaçırma problemi bulunan hastalara yardımcı olabilir. Ayrıca kafeinli içecekler, fasulye ve lahana gibi sebzeler, baharatlı gıdalar, süt ve süt ürünleri dışkının sulanmasına neden olabileceğinden tedavi sürecinde bu gıdalardan uzak durulması önerilir. Bunların yanı sıra gaita kaçırmanın kronik kabızlıktan kaynaklandığı durumlarda uzmanlar hastalara lif içeriği yüksek sebze ve meyveler tüketmesini de önerebilir. Diyet değişikliğinden olumlu sonuç alınamayan durumlarda ve/veya gaita kaçırmanın kas zayıflamasının neticesinde ortaya çıktığı durumlarda kasları güçlendirmeye yardımcı olacak tedavi seçeneklerinden de faydalanılabilir. Bunlar şu şekildedir:
- Pelvik taban kaslarını güçlendirmeye yardımcı olan Kegel egzersizi (kası 3 saniye sıkmak ve ardından saniye gevşetmek),
- Bağırsak eğitimine yardımcı olan günün belirli saatlerinde, kahve içtikten veye yemek yedikten sonra gibi, tuvalete çıkmak için kişinin kendisini zorlaması,
- Anüs duvarını kalınlaştırmak için anal bölgeye dolgu maddesi enjekte edilmesi,
- Omurilikten pelvis kaslarına kadar uzanan sakral sinirlere küçük elektriksel uyarılar gönderilmesi.
Sıkça Sorulan Sorular
Gaita kaçırma hem yetişkinlerde hem de çocuklarda sık karşılaşılan bir sağlık sorunudur. Gaita kaçırma hakkında sıklıkla merak edilen sorulardan bazıları aşağıda ele alınmıştır.Gaita kaçırmaya hangi bölüm bakar?
Gaita kaçırma psikolojik, fizyolojik ve nörolojik çeşitli sorunlara bağlı olarak ortaya çıkabilir. Bunun için öncelikle alanında uzman bir dahiliye doktorundan randevu alınması önerilir. Ardından dahiliye doktoru hastayı gastroenteroloji, nöroloji gibi bölümlere yönlendirebilir.Gaita kaçırma psikolojik midir?
Gaita kaçırma genellikle bağırsak problemleri veya merkezi sinir sistemi hastalıkları gibi fizyolojik sorunlara bağlı görülmekle birlikte özellikle çocuklarda ve ergenlerde psikolojik sebeplerle de ortaya çıkabilir.Gaita kaçırma erken dönemde tedavi edilmediğinde ilerleyen dönemlerde tedavinin başarı şansı azalabilir. Liv Hospital’da gaita kaçırma tanı ve tedavisi alanında uzman hekimler tarafından yürütülmektedir. Siz de alanında uzman bir doktordan randevu almayı ve kontrollerinizi yaptırmayı ihmal etmeyin.
