Kemoterapi
Kemoterapi, ilaçla kanser hücrelerinin öldürüldüğü bir tür kanser tedavisidir. Pek çok farklı kemoterapi ilacı bulunur. Kemoterapi ilaçları temel işlevi kanser hücrelerinin çoğalmasını durdurarak büyümelerini ve yayılmalarını engellemektir.
Kemoterapi Nedir?
Kemoterapi bir çeşit kanser tedavisidir. Bazen "kemo" olarak da bahsedilir. Bu tedavi yönteminde, kanser hücreleriyle baş etmek için ilaçlar kullanılır. Kemoterapi ile birlikte kanser tedavisi için:
- Hormon tedavisi,
- İmmünoterapi ve
- Hedefe yönelik tedavi yöntemleri de kullanılabilir.
Tıbbi onkoloji, tıbbın kanser tedavisi ile ilgili bölümüdür ve kemoterapi onkologlar tarafından reçete edilir. Bazı durumlarda kemoterapi, ameliyat veya radyasyon terapisi ile birlikte de kullanılabilir. Bu tedavi yöntemleri kemoterapi ile birlikte kullanıldığında kanser tedavisinde daha iyi sonuç verebilir.
Kemoterapi Ne Demek?
"Kemoterapi" (ya da kısaca "kemo") kelimesi sıklıkla kanseri tedavi eden ilaçlardan bahsederken kullanılır. Kimyasal tedavi anlamına gelir ve ilaçla yapıldığı için bu ismi alır. Kemoterapi ilaçlarının çalışma şekilleri birbirinden farklı olabilse de hepsi kemoterapi tedavi yönteminin altında sınıflandırılır.
Kemoterapi Nasıl Yapılır?
Kemoterapinin uygulanabildiği birkaç farklı yol vardır. Bu yollar ilacın vücuda nasıl verildiğine göre isimlendirilir. Kemoterapi uygulaması aşağıda sıralanan şekillerde yapılabilir:
- İntravenöz (IV) kemoterapi: IV, toplardamar (ven) içi enjeksiyon demektir. İlaç bu yöntemde damarın içinden verilerek vücuda yayılır. Bu şekilde tedavi, birkaç dakikadan birkaç saate kadar sürebilir.
- Oral kemoterapi: Oral kemoterapi, ağız yoluyla alınan kemoterapi demektir. Bu durumda ilacın şekli; hap, kapsül veya sıvı olabilir. Oral kemoterapide ilaç evde kullanılabilir.
- Enjeksiyon kemoterapi: Bu yöntemde hasta, kemoterapiyi iğne ile alır. Enjeksiyon IV’den farklı olarak, kas içine ya da deri altına yapılabilir. Enjeksiyonun yapılacağı kas; kol, bacak veya karın kası olabilir.
- İntraarteriyel (IA) kemoterapi: Atardamarlar (arterler), toplardamarlardan (venlerden) farklı olarak kanı kalpten vücuda taşıyan damarlardır. Bazı vakalarda arterler kullanılarak kemoterapi, doğrudan kanserli dokuya giden bir damara enjekte edilebilir.
- Periton veya karın içine kemoterapi: Periton, karnın iç yüzeyini kaplayan bir zardır ve karnın içinde bulunan organların üstünü örter. Bu organlarla ilişkili kanser türlerinde kemoterapi uygulaması direkt olarak bu bölgeye yapılabilir.
- Topikal kemoterapi: Topikal, bölgesel demektir.Bazı kemoterapi ilaçları, cilde sürülen krem şeklinde evde kullanılabilir.
Kemoterapinin nasıl uygulanacağı, kanserin yerine ve evresine göre değişmektedir. Ayrıca, hastanın genetik ve tıbbi geçmişi de tedavi yöntemine karar verilmesi konusunda oldukça önceliklidir.
Kemoterapi Ne Kadar Sürer?
Kemoterapinin süresi vakalar arasında değişiklik gösterir. Bu yüzden net bir süreden bahsetmek mümkün değildir. Ancak kemoterapi süresini etkileyen bazı faktörlerden bahsedilebilir. Bu faktörler aşağıda sıralandığı gibidir:
- Kanserin türü,
- Bulunduğu yer,
- Kemoterapinin kullanılma amacı,
- Kemoterapinin türü,
- Vücudun tedaviye tepki verme şekli.
Bazı durumlarda hastalar, kemoterapiyi "döngüler" şeklinde alabilirler. Bu durumda, bir tedavi uygulanır ve ardından bir dinlenme süresi gelir. Bu sayede dinlenme sürelerinde vücudun, yeni ve sağlıklı hücreler oluşturması sağlanır.
Kemoterapi İlaçları Nelerdir?
Kanser kemoterapisinde 100'den fazla çeşit ilaç bulunur. Tüm kemoterapi ilaçlarının amacı, kanser hücrelerini durdurmaktır. Bu yüzden hücrelere zarar vererek çalışır. Ancak tüm ilaçlar aynı şekilde hücre zararına yol açmazlar. Hepsi hücre döngüsü boyunca farklı zamanlarda, farklı noktalara saldırır. Kemoterapi ilaçlarının isimlendirmesi de hücrede iş yaptıkları yere ve yaptıkları işe göre yapılır. Başlıca kemoterapi ilaç türleri aşağıda sıralandığı gibidir:
- Alkilleyici ajanlar,
- Antimetabolitler,
- Antitümör antibiyotikleri,
- Topoizomeraz inhibitörleri,
- Mitotik inhibitörler ve
- Bitki alkaloidleri.
Onkologlar bazı vakalarda, kanser hücresine farklı şekillerde zarar veren ilaçları bir araya getirip kemoterapinin etkinliğini artırabilir. Bu sayede hastanın tedaviden daha fazla fayda görmesini sağlar.
Kemoterapinin Yan Etkileri Nelerdir?
Kemoterapi ilaçları önemli yan etkiler gösterebilir. Kemoterapi genel olarak, hücre bölünmesine zarar verdiği için, yalnızca kanserli dokuda değil vücudun tamamında etki yaratabilir. Her kemoterapi ilacının farklı yan etkileri vardır ve her ilaç, her zaman, tüm yan etkilere neden olmayabilir. Ancak genellikle görülen yan etkilerden bahsetmek mümkündür.
Kemoterapi ilaçlarının yaygın görülen yan etkilerinden bazıları şu şekilde sıralanabilir:
- Mide bulantısı,
- Kusma,
- İshal,
- Saç dökülmesi,
- İştahsızlık,
- Tükenmişlik,
- Ateş,
- Ağızda yaralar,
- Ağrı,
- Kabızlık,
- Kanama.
Bu yan etkiler, önlenebilir veya tedavi edilebilir olanlardır. Genellikle çoğu yan etkinin tedavi bittikten sonra azaldığı söylenir. Onkolog, tedavi sürecinde beklenen ve beklenmeyen yan etkiler konusunda hastalarını uyarır.
Kemoterapi Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir?
Kemoterapi, yan etkilere yol açabilecek ve vücudu yorabilecek bir tedavi yöntemidir. Kanser için kemoterapi alımından sonra hastaların enfeksiyon, kanama ve cilt problemleri riski normalden daha yüksek olabilir. Bu nedenle kemoterapiden sonra sağlıklı kalmak için hastanın kendine iyi bakması gerekir.
Kemoterapi sonrası dikkat edilebilecek bazı noktalar aşağıdakiler gibidir:
- Hastanın iştahı olmasa bile yiyip içebilmesi beklenir.
- Ağız bakımı kemoterapi sonrasında oldukça önemlidir. Kemoterapinin neden olduğu yaralar, enfeksiyon riski taşır. Bu nedenle diş fırçalama, diş ipi kullanma ve gargara yapma oldukça önemlidir.
- Şekerli yiyecek ve içeceklerden uzak durmak da ağız sağlığı için daha iyi olabilir.
- Kemoterapiden sonra hastanın bir yıl veya daha uzun süre enfeksiyon kapmaması istenen bir durumdur.
- Hastaların ellerini sık sık sabun ve suyla yıkaması enfeksiyonla mücadele açısından önemlidir.
- Hastaların kemoterapi sonrasında da düzenli yürüyüş yapması, sağlıklarına katkı sağlayabilir.
- Sigara içmemek de kemoterapi sonrası dikkat edilmesi gerekenlerdendir.
Kemoterapi sürecinde sağlıklı kalmak ve sağlığınızı korumak için dikkat etmeniz gerekenler ile ilgili sorularınızı onkoloji uzmanınıza danışmayı düşünebilirsiniz.
Sık Sorulan Sorular
Kemoterapi süreci karmaşık olabilir. Bu nedenle herkesin aklında kemoterapi ile ilgili sorular olabilir. Kemoterapi ile ilgili en sık sorulan sorulara yazının devamında ulaşabilirsiniz.
Kemoterapinin İşe Yaradığı Nasıl Anlaşılır?
Kemoterapi sürecinde uzman hekim, sürekli olarak kontroller yapar. Tedavinin vücuda verdiği zarar ve kanserli dokunun boyutu, yayılımı ve çevre dokulara etkileri uzman hekimin kontrol ettiği şeylerden bazılarıdır. Bununla ilgili değerleri ölçen hekim, bazen kan testi ve diğer görüntüleme yöntemlerini de kullanarak kemoterapinin işe yarayıp yaramadığı ile ilgili hastasını bilgilendirir.
Kemoterapi Alan Hasta Yakınları Nelere Dikkat Etmeli?
Kemoterapi, uygulanan kişiyi enfeksiyonlara daha yatkın hale getirebilir. Bu nedenle hastanın bulunduğu evin temiz olması, çevresindekilerin sık sık ellerini yıkaması ve kıyafetlerini değiştirmesi gibi önlemler alınması, hastada enfeksiyon oluşmasının önüne geçebilir.
Bir Seans Kemoterapi Ne Kadar Sürer?
Kemoterapinin süresi; ilacın türüne, uygulanma şekline, kanserli dokunun özelliklerine ve hastanın kendi tıbbi geçmişine göre değişiklik gösterir. Bu nedenle kesin bir süreden bahsetmek pek olası değildir.
Kemoterapi Sonrası Beslenme Nasıl Olmalıdır?
Kemoterapi, iştahı keser ve hastalarda mide bulantısına yol açabilir. Bu nedenle hastalar, yemek yemekten kaçınabilir. Ancak sağlıklı ve düzenli bir şekilde beslenme, kemoterapi sürecinin daha kolay atlatılmasını sağlayabilir.
Kemoterapi Sonrası Evde Yapılması Gerekenler Nelerdir?
Kemoterapi sonrasında hastanın enfeksiyona yatkınlığı artar ve vücudunda yaralar oluşabilir. Bu nedenle temiz bir ev ve kişisel hijyen oldukça önemlidir. Ayrıca beslenme ve hafif egzersiz yapma, sigaradan uzak durma gibi sağlıklı alışkanlıklar da sürece yardımcı olabilir.
Yine de kemoterapi sonrası evde yapılması gerekenler ile ilgili en sağlıklı önerileri uzman hekimler verecektir. Bu yüzden kemoterapi ile ilgili sorularınız varsa uzman hekiminize başvurmayı düşünebilirsiniz.
Liv Hospital, uzman kadrosu ve deneyimli hekimleriyle Onkoloji Bölümünde kemoterapi hizmeti vermektedir.
* Web sitemizdeki içerikler sadece bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz. Sayfa içeriğinde Liv Hospital'da tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. .
