Kemik Erimesi Belirtileri
İnsan anatomisinin önemli bir parçası olan kemikler, iç organları korumak, kasları desteklemek ve hareket etmemizi sağlamak gibi önemli fonksiyonlara sahiptir. Bu sebeple kemik erimesi belirtileri görülmesi durumunda bir uzmandan destek alınarak tedavi sürecine başlanması önemlidir. Kemik erimesi belirtileri kadınlarda ve erkeklerde benzerlik gösterse de kemik erimesi görülme ihtimali kadınlarda daha fazladır.
Kemik Erimesi Nedir?
Tıp terminolojisinde osteoporoz olarak da bilinen kemik erimesi, kemiklerin yoğunluğunun ve kuvvetinin azalmasını ifade eder. Kemik, canlı bir doku olduğundan sürekli olarak kendini yeniler ve bozulan dokular onarılır. Kemik erimesi varlığında ise bu yenilenme dengesi bozulur ve vücuttaki kemik kütlesi azalmaya başlar. Kemik erimesi, genelde yaşlanma süreciyle ilişkilendirilse de hormonal bozukluklar, genetik faktörler ve beslenme alışkanlıklarıyla da ilgilidir. Östrojen, kemik yapımını teşvik eden ve kemik kaybını azaltan önemli bir hormon olduğundan, kadınlarda menopozda kemik erimesi belirtileri görülebilir. Bunun yanı sıra erkeklerde de; yaşlılık, hormonal bozukluklar, beslenme eksiklikleri veya bazı sağlık sorunları varlığında kemik erimesi görülebilir.
Kemik Erimesi Neden Olur?
Kemik erimesi denildiğinde ilk akla yaş faktörü gelse de aslında osteoporozu etkileyen pek çok faktör bulunur. Kemik erimesi nedenleri şöyle sıralanabilir:
- İlerleyen yaş: Yaş ilerledikçe kemik yoğunluğu azalarak kemikler daha hassas ve kırılgan hale gelir. Yaşlılık beraberinde düşük fiziksel aktivite getirdiğinden kemiklerin kuvvetinde de azalma görülebilir. Yaşın ilerlemesi hem kemik yoğunluğunu hem de kemik kuvvetini azalttığı için önemli kemik erimesi nedenlerinden biridir.
- Menopoz: Östrojen hormonu, kemik sağlığı için oldukça önemli bir hormon olduğu için menopoz, erken menopoz veya ameliyatla yumurtalıkların alınması kemik erimesi ihtimalini artıran durumlardır.
- Genetik faktörler: Ailesinde kemik erimesi öyküsü olanlar kişilerde osteoporoza daha çok rastlanır. Ailesinde kalça veya omurga kırığı gibi kemikler ile ilgili hastalıklar olan kişilerde osteoporoz görülme ihtimali daha fazladır.
- Beslenme alışkanlıkları: Süt, yoğurt, kefir, peynir gibi kalsiyum açısından zengin besinlerin, kemik gelişimi süren çocukluk ve ergenlik döneminde yeterli miktarda alınması önemlidir. Bu nedenle çocukluk döneminden başlamak üzere ilerleyen yaşlarda da diyette yeterli kalsiyumu alımına dikkat edilmelidir.
- D vitamini eksikliği: Kemikler tarafından kalsiyumun kullanılabilmesi açısından vücutta yeterli miktarda D vitaminine ihtiyaç duyulur. Besinlerden alınan provitamin D ise güneş ışınlarıyla aktif hale geldiğinden yeterli miktarda güneş görülmediğinde D vitamini eksikliği oluşması kemik erimesi nedenlerindendir biridir.
- Sağlığı bozan alışkanlıklar: Sedanter yaşam tarzı, düşük fiziksel aktivite, sigara kullanılması, kola gibi asitli ve kafeinli içeceklerin, alkolün fazla tüketilmesi kemik kalitesini olumsuz etkileyen durumlar arasında yer alır.
- Uzun süren ilaç kullanımı: Uzun süre boyunca kortizon kullanımı, bazı kanser ve epilepsi ilaçları da osteoporoza sebep olabilir.
- Kronik hastalıklar: Diyabet, bazı hormonal (tiroid gibi) veya romatizmal rahatsızlıklar ve hareketsiz kalmaya neden olan hastalıklar da osteoporoz için riskini artıran faktörler arasında yer alır.
Kemik Erimesi Belirtileri Nelerdir?
Kemik erimesi, başlangıç evresinde genelde belirti vermez ve çoğu zaman kemik erimesi ileriki aşamalara geldiğinde semptomlar fark edilir. Kemik erimesi belirtileri tedavisi yapılmazsa, kırık oluşumu gibi önemli sağlık sorunlarına kadar ulaşabilir. Bacaklarda kemik erimesi belirtileri veya kalça kemiği erimesi belirtileri gibi farklı bölgelerde oluşan kemik erimesinin belirtileri benzerlik gösterir. Kemik erimesi genel belirtileri şunlardır:
- Kemik ağrısı: Kemik erimesi, kemiklerin zayıflamasıyla birlikte stres ve basınç nedeniyle sırt, boyun, bel gibi bölgelerde ağrıya neden olabilir. Özellikle omurga kemiklerindeki kırıklar, bu ağrıların en şiddetli olduğu durumlardan biridir.
- Boy kısalması: Omurga kemiklerindeki kırıklar veya kemik yoğunluğunun azalması ile oluşan kemiklerdeki sıkışmalar nedeniyle kişinin boyu zamanla kısalabilir. Özellikle birden fazla omurga kırığı olan kişilerde belirgin boy kısalması görülebilir.
- Kolay kırılan kemikler: Kemik erimesi olan kişilerde kemiklerin dayanıklılığı azalır ve daha kolay kırılabilir hale gelir. Bilek, kalça ve omurga kemiklerinde kırıklar, kemik erimesi varlığında sık görülen durumlardır.
- Duruş bozuklukları: Kemik erimesi, omurga kemiklerinin zayıflamasıyla birlikte duruş bozukluklarına yol açarak kamburluk (kifoz) gibi ortopedik rahatsızlıklar oluşturabilir.
- Zayıflayan ve kırılan tırnaklar: Kemik erimesi olan kişilerde tırnaklar da etkilenerek zayıflayabilir ve kolayca kırılır hale gelebilir.
Kemik Erimesi Tanısı Nasıl Konulur?
Kemik erimesi (osteoporoz) tanısı koymak ve tedaviye ihtiyacı belirlemek için özel yöntemler uygulanır. Kemik erimesi tanısında kullanılan yöntemler şöyle açıklanabilir:
- Kemik Yoğunluğu Ölçümü (Dexa): Tanı için en önemli göstergelerden biri Dexa (dual enerji X-ışını absorbsiyometri) adı verilen bir tarama yöntemi kullanılarak kemik yoğunluğunun ölçülmesidir. Dexa taramasında, kemik mineral yoğunluğunun standart sapma birimleri (T skoru) veya yaşa ve cinsiyete göre standart sapma birimleri (Z skoru) olarak değerlendirmeler yapılır.
- Kırık Riski Değerlendirmesi: Kırık riski değerlendirmesi; yaş, cinsiyet, aile öyküsü, hormon seviyeleri, sigara ve alkol tüketimi, düşme riski gibi faktörlerin dikkate alındığı bir değerlendirmedir. Bu değerlendirme, FRAX adı verilen bir hesaplama aracı kullanılarak yapılır ve kişinin 10 yıllık kırık riskini hesaplamak için kullanılır.
- Kan Testleri: Kemik erimesi tanısı için kan testleri ile kalsiyum, fosfor, D vitamini, parathormon (PTH) gibi kemik metabolizması ile ilişkili hormon ve minerallerin seviyeleri değerlendirilir.
- Görüntüleme Yöntemleri: Bazı durumlarda kemik erimesi teşhisini doğrulamak veya diğer olası kemik hastalıklarını dışlamak için, manyetik rezonans görüntüleme (MRG), kemik sintigrafisi ve bilgisayarlı tomografi (BT) gibi görüntüleme yöntemleri kullanılabilir.
Kemik Erimesi Tedavisi Nasıl Olur?
Osteoporoz tedavisi, kemikleri güçlendirmek, doku kaybını yavaşlatmak ve kırık oluşma riskini azaltmaya yönelik yapılır. Kemik erimesi tedavisinde yaygın olarak kullanılan tedavi yöntemleri şunlardır:
- İlaç Tedavisi: Kemik erimesi tedavisinde kullanılan ilaçlar; bifosfonatlar, selektif östrojen reseptör modülatörleri, kalsitonin, denosumab ve teriparatid gibi ilaçlar sıklıkla kemik yoğunluğunu arttırmak, kırık riskini azaltmak ve kemikleri güçlendirmek amacıyla kullanılır.
- Kalsiyum ve D Vitamini Takviyeleri: Kemik sağlığı için önemli vitamin ve minerallerden olan kalsiyum ve D vitamini takviyelerinin kullanması, beslenmeyle alınan kalsiyum ve D vitamini miktarını tamamlamaya yardımcı olur.
- Sağlıklı Beslenme: Dengeli ve sağlıklı bir beslenme, kemik sağlığını korumak yeterli miktarda kalsiyum, D vitamini, protein ve diğer besin maddelerini almayı sağlar. Beslenmede kalsiyum açısından zengin gıdalar (süt, peynir, yoğurt, yeşil yapraklı sebzeler) ve D vitamini açısından zengin gıdalar (balık, yumurta, güneş ışığı) tercih edilebilir.
- Düzenli Egzersiz: Düzenli egzersiz, kemik sağlığını korumaya ve güçlendirmeye destek olur. Yük taşıma egzersizler, kemiklerin dayanıklılığını artırırken, aerobik egzersiz, yürüyüş, dans gibi aktiviteler, direnç egzersizleri ve denge egzersizleri de kemik sağlığı için faydalı olabilir. Ama egzersiz programının kişiye özgü olması önemli olduğu için doktor veya fizyoterapist tarafından belirlenmelidir.
- Risk Faktörlerinin Kontrolü: Kemik erimesi riskini artıran; sigara içme, aşırı alkol tüketimi, düşük vücut ağırlığı, düşük kalsiyum alımı, düşük fiziksel aktivite seviyesi ve düşük D vitamini seviyelerine neden olan risk faktörlerinden kaçınılması veya azaltılması kemik sağlığının korunmasına yardımcı olur.
Liv Hospital bünyesinde yer alan diyetisyenler kişiye özel sağlıklı bir beslenme planı ve uzman fizyoterapistler kişiye özel bir egzersiz planı oluşturarak kemik erimesi belirtilerinin azaltılmasına yardımcı olur.
* Web sitemizdeki içerikler sadece bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz. Sayfa içeriğinde Liv Hospital'da tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. .
