Katarakt Nedir? Katarakt Belirtileri, Nedenleri ve Ameliyatı
Katarakt, gözün içindeki doğal merceğin (lens) saydamlığını yitirerek bulanıklaşmasıdır. Normalde şeffaf olan bu mercek, ışığı retinaya odaklayarak net bir görüntü oluşmasını sağlar; ancak katarakt geliştiğinde, mercek bulanıklaşır ve ışık retinaya düzgün bir şekilde ulaşamaz, bu da görme kalitesinde azalmaya ve çeşitli görme sorunlarına yol açar.
Katarak Nedir?
Katarakt, gözdeki merceğin saydamlığını kaybetmesiyle ortaya çıkan bir göz hastalığıdır. Normalde şeffaf olan göz merceği, yaşlanma, genetik faktörler, göz yaralanmaları, bazı hastalıklar (örneğin diyabet) veya aşırı ultraviyole ışınına maruz kalma gibi nedenlerle opaklaşır. Bu opaklaşma, görme netliğini bozarak bulanık, puslu veya soluk görmelere yol açar. Katarakt, genellikle yaşlılarda görülse de, gençlerde de çeşitli nedenlerle gelişebilir ve tedavi edilmezse görme kaybına yol açabilir. Kataraktın tek tedavi yöntemi, cerrahi müdahale ile bulanıklaşan merceğin alınarak yerine yapay bir mercek yerleştirilmesidir.
Katarak Neden Olur?
Katarakt, genellikle göz merceğinin zamanla saydamlığını kaybetmesi sonucu oluşur. Katarakt neden olur sorusunun cevabı için birçok etken sayabiliriz. Bunun başlıca nedenleri şunlardır:
- Yaşlanma: En yaygın neden yaşlanmadır. Yaş ilerledikçe, göz merceğindeki proteinler değişir ve saydamlığını kaybederek katarakt oluşur.
- Genetik Faktörler: Ailede katarakt öyküsü bulunan kişilerde, katarakt gelişme riski daha yüksektir.
- Diyabet: Diyabet hastalarında yüksek kan şekeri, göz merceğinde değişikliklere yol açarak katarakta neden olabilir.
- Göz Yaralanmaları: Gözdeki travmalar veya yaralanmalar, katarakt gelişmesine yol açabilir.
- Ultraviyole Işınları: Uzun süreli güneşe maruz kalma veya UV ışınlarına aşırı maruz kalmak göz merceğinin bozulmasına neden olabilir.
- Sigara ve Alkol Kullanımı: Sigara içmek ve aşırı alkol tüketimi, katarakt riskini artırabilir.
- Bazı İlaçlar: Özellikle steroid gibi bazı ilaçlar uzun süre kullanıldığında katarakt gelişimine yol açabilir.
- Diğer Hastalıklar ve Koşullar: Hipertansiyon, yüksek kolesterol ve bazı genetik hastalıklar da katarakt oluşumunu hızlandırabilir.
Katarakt, çoğunlukla yaşla ilişkilendirilen bir durum olsa da, farklı faktörlerin etkisiyle genç yaşlarda da gelişebilir.
Kataraktın Belirtileri Nelerdir?
Katarakt belirtileri, merceğin bulanıklaşması sonucu ortaya çıkan çeşitli görme sorunlarını içerir. Bu belirtiler, kataraktın evresine ve türüne göre değişiklik gösterebilir. İşte kataraktın yaygın belirtileri:
- Bulanık veya Puslu Görme: Kataraktın en belirgin belirtisi, görüşün bulanıklaşması veya puslu hale gelmesidir. Sanki bir sis perdesinin arkasından bakıyormuş gibi hissedebilirsiniz.
- Gece Görüşünde Zorluk: Katarakt, özellikle gece veya loş ışıkta görmeyi zorlaştırabilir. Araç kullanırken veya karanlık ortamlarda hareket ederken sorun yaşayabilirsiniz.
- Işık Hassasiyeti (Göz Kamaşması): Katarakt, ışığa karşı hassasiyeti artırabilir. Güneş ışığı, farlar veya parlak lambalar göz kamaşmasına neden olabilir.
- Renklerin Soluk veya Sarımsı Görülmesi: Katarakt, renklerin canlılığını azaltabilir ve soluk veya sarımsı görünmesine neden olabilir.
- Çift Görme: Bazı durumlarda, katarakt çift görmeye yol açabilir.
- Sık Sık Gözlük veya Lens Değiştirme İhtiyacı: Katarakt ilerledikçe, gözlük veya lens numaralarınız sık sık değişebilir.
- Gözlük Numaralarının Sık Değişmesi: Sürekli gözlük veya lens numaranızın değişmesi katarakt habercisi olabilir.
- Işıkların etrafında hale veya parlamalar görmek: Özellikle gece ışıkların etrafında parlamalar görülür.
Katarakt Evreleri Nelerdir?
Kataraktın evreleri, hastalığın ne kadar ilerlediğini belirleyen ve tedavi sürecini yönlendiren aşamalardır. Genel olarak kataraktın üç ana evresi vardır:
Erken Evre (Başlangıç Evresi):
- Bu aşamada katarakt henüz küçük ve saydamdır, yani görme üzerinde belirgin bir etkisi yoktur.
- Çoğu hasta, görmedeki küçük değişiklikleri fark etmeyebilir.
- Görme bulanıklığı, gece görüşü zorluğu gibi hafif belirtiler görülebilir.
- Gözlük numarasının sık değişmesi de bu evrede yaygın olabilir.
Orta Evre:
- Katarakt daha belirgin hale gelir ve göz merceği opaklaşmaya başlar.
- Görme bulanıklığı ve ışığa duyarlılık artar, renkler daha soluk veya sararmış gibi görünür.
- Gece görme zorluğu daha fazla hissedilir ve araba sürerken farlardan rahatsız olma durumu yaşanabilir.
- Bu aşamada görme kaybı daha belirginleşir ve hastalar, günlük aktivitelerinde zorluk yaşamaya başlayabilirler.
İleri Evre:
- Katarakt, göz merceğini büyük ölçüde opaklaştırır ve ciddi görme kaybına yol açar.
- Görme çoğunlukla bulanık, puslu veya tamamen kararmış olabilir.
- Günlük yaşamda ciddi görme zorlukları yaşanır; okumak, araba sürmek ve diğer ayrıntılı görme gerektiren işler artık oldukça zorlaşır.
- İleri evrede tedavi edilmemiş katarakt, görme kaybına ve hatta körlüğe yol açabilir.
Katarakt, zamanla ilerleyen bir hastalıktır ve erken evrede tespit edilip tedavi edilmediğinde, görme kaybı daha ciddi hale gelebilir. Bu yüzden düzenli göz muayeneleri önemlidir.
Katarakt Nasıl Teşhis Edilir?
Katarakt teşhisi, göz muayenesi sırasında yapılan bir dizi test ve değerlendirme ile konulabilir. Bu testler, kataraktın türünü, evresini ve görme üzerindeki etkilerini belirlemeye yardımcı olur. Katarakt teşhisi için yapılan bazı yaygın testler ve kullanılan yöntemler şunlardır:
1. Göz Muayenesi ve Anamnez
- Doktor, hastanın görme şikayetlerini dinler ve genel sağlık durumu hakkında bilgi alır. Katarakt belirtileri arasında bulanık görme, ışığa duyarlılık, gece görme zorluğu gibi şikayetler olabilir.
2. Slit Lambası Testi (Slit-lamp Examination)
- Slit lambası, gözün ön kısmını ayrıntılı olarak incelemek için kullanılan bir cihazdır. Bu testte, doktor gözün kornea, mercek ve retina gibi farklı bölgelerini inceleyerek katarakt olup olmadığını tespit eder.
- Göz merceği, ışık kaynağı altında incelenir ve opaklaşmalar (bulanıklık) gözlemlenir.
3. Görme Testi
- Kataraktın görme üzerindeki etkilerini belirlemek için standart görme testi yapılır. Bu testte, hastaya uzak ve yakın mesafelerdeki harfleri okuması istenir ve görme keskinliği ölçülür.
- Eğer görme keskinliği düşerse, kataraktın ilerleyip ilerlemediği değerlendirilir.
4. Retinoskopi
- Retinoskopi testi, gözdeki yansımalara bakılarak gözün kırma gücünü ölçmeye yönelik bir testtir. Kataraktın görme üzerindeki etkilerini değerlendirmek için bu test yapılabilir.
5. Göz İçi Basınç Ölçümü (Tonometri)
- Göz içi basınç ölçümü, genellikle glokom gibi göz hastalıklarını tespit etmek için kullanılsa da, bazı katarakt vakalarında göz içindeki basınç artışı da görülebilir. Bu test, gözdeki genel sağlık durumunu değerlendirmeye yardımcı olabilir.
6. Biyomikroskopi
- Biyomikroskopi, gözün çok detaylı bir şekilde incelenmesine olanak tanır. Slit lambası ile yapılan bu test, göz merceğindeki opaklıkları (katarakt belirtilerini) tespit etmek için oldukça etkilidir.
7. OCT (Optik Koherens Tomografi)
- Bu test, gözün retina tabakasını ve diğer yapıları detaylı bir şekilde görüntülemeye olanak tanır. Kataraktı tespit etmek için doğrudan kullanılmaz ancak retina sağlığı ile ilgili komplikasyonları incelemek için faydalıdır.
8. Ultrasonografi (Bazen)
- Kataraktın ileri evrelerinde gözün merceği tamamen opaklaşabilir, bu durumda gözün arka kısmını değerlendirmek için ultrasonografi kullanılabilir. Bu yöntem, retina ve optik sinir hakkında daha fazla bilgi verebilir.
Katarakt Tedavisi Nasıl Yapılır?
Katarakt tedavisi, hastalığın evresine, görme kaybının derecesine ve hastanın genel sağlık durumuna bağlı olarak değişir. Kataraktın tedavisinde kullanılan yöntemler genellikle cerrahi müdahale üzerine odaklansa da, cerrahiden önce bazı destekleyici tedavi seçenekleri de mevcuttur. İşte katarakt tedavisinde kullanılan yöntemler:
Cerrahi Müdahale
Fakoemülsifikasyon (Fako) Ameliyatı:
- Katarakt tedavisinin en yaygın yöntemi, fakoemülsifikasyon denilen cerrahi işlemdir. Bu işlemde, göz merceği ultrasonik dalgalarla parçalanarak gözden alınır ve yerine yapay bir mercek (intraoküler lens) yerleştirilir.
- Ameliyat genellikle lokal anestezi ile yapılır ve hastalar genellikle aynı gün taburcu edilir.
- Bu cerrahi müdahale, hızlı iyileşme süreci ve düşük komplikasyon riski ile tercih edilir.
Fakoemülsifikasyon ve Lazerle Katarakt Ameliyatı:
- Lazer teknolojisi, göz merceğinin daha hassas bir şekilde parçalanmasını sağlar. Bu teknoloji, cerrahinin daha güvenli ve hızlı olmasına yardımcı olabilir. Ancak, her katarakt vakasında lazer kullanımı gerekli değildir.
Açık Cerrahi Yöntem (Eskiden Kullanılan Yöntem):
- Gelişen teknolojiyle birlikte bu yöntem nadiren kullanılsa da, bazı durumlarda gözdeki mercek tamamen alınır ve yerine yapay mercek yerleştirilir. Bu yöntemde daha büyük bir kesi yapılır, bu nedenle iyileşme süresi daha uzundur.
Cerrahi Olmayan Tedavi Yöntemleri
Katarakt ilerlemeden önce, bazı tedavi seçenekleri görme yetisini geçici olarak iyileştirebilir. Ancak, cerrahi müdahale kataraktın kesin tedavisidir. Cerrahiden önce bazı yöntemler şunlar olabilir:
Gözlükler ve Lensler:
- Katarakt, görme bozukluğuna yol açtığı için gözlük kullanmak görme kalitesini bir süreliğine iyileştirebilir. Özellikle kataraktın erken evrelerinde, özel gözlükler veya okuma lensleri ile görme güçlüğü hafifletilebilir.
- Ayrıca, kontak lensler de bazı durumlarda yardımcı olabilir, ancak ilerleyen kataraktla birlikte lens kullanımı zorlaşabilir.
Işığa Duyarlılığı Azaltan Gözlükler:
- Katarakt, özellikle ışıkta parlamayı artırabilir. Bu durumu hafifletmek için, güneş gözlükleri veya ışığa duyarlı lensler kullanılabilir.
- Özellikle gece görüşünde zorluk çeken kişiler için, parlama önleyici özellikte lensler faydalı olabilir.
Yenilikçi Yöntemler ve Deneysel Tedaviler
İlaçlarla Tedavi:
- Şu an için kataraktı tedavi edebilecek etkili ilaçlar bulunmamaktadır. Ancak, bazı araştırmalar, kataraktı tedavi edebilecek potansiyel ilaçlar üzerinde devam etmektedir. Bu ilaçlar, göz merceğindeki proteinleri düzenlemeyi hedefler, ancak bu tedaviler henüz onaylanmamış ve deneysel aşamadadır.
Genetik ve Hücresel Tedaviler:
- Genetik mühendislik ve hücresel tedavi teknikleri, gelecekte katarakt tedavisinde önemli bir rol oynayabilir. Ancak, bu tedaviler hala araştırma aşamasındadır ve klinik kullanım için onaylanmamıştır.
İzleme ve Erken Müdahale
- Eğer katarakt çok ilerlememişse, doktorlar görmeyi iyileştirmek için gözlük ve diğer optik araçlar kullanarak hastayı izleyebilir. Fakat katarakt belirginleştiğinde, cerrahi müdahale gereklidir.
Kataraktın tedavisinde cerrahi müdahale, tek kesin çözüm olarak kabul edilir. Ancak, erken evrelerde gözlük kullanımı veya ışığa duyarlılığı azaltan lensler gibi destekleyici tedaviler, hastaların yaşam kalitesini iyileştirebilir. İleri evrelerde ise cerrahi müdahale, görme kaybını engellemek ve yaşam kalitesini artırmak için gereklidir.
Katarak Ameliyatı Sonrası Nelere Dikkat Edilmeli?
Katarakt ameliyatı sonrası dönem, iyileşme süreci ve dikkat edilmesi gerekenlerle doludur. İşte ameliyat sonrası sizi bekleyenler:
Hemen Ameliyat Sonrası:
- Ameliyattan hemen sonra gözünüzde bir bandaj veya koruyucu bir kalkan olabilir.
- Görüşünüz bulanık olabilir, bu normaldir.
- Gözünüzde hafif bir rahatsızlık veya kaşıntı hissedebilirsiniz.
- Doktorunuz, enfeksiyonu önlemek ve iyileşmeyi hızlandırmak için göz damlaları reçete edecektir.
İlk Birkaç Gün ve Hafta:
- Görüşünüz yavaş yavaş netleşmeye başlayacaktır.
- Gözünüzü ovuşturmaktan veya kaşımaktan kaçının.
- Doktorunuzun verdiği göz damlalarını düzenli olarak kullanın.
- Ağır kaldırmaktan veya yorucu aktivitelerden kaçının.
- Gözünüzü tozdan, kirden ve parlak ışıktan koruyun.
- Doktorunuzun belirlediği kontrol randevularına gidin.
İyileşme Süreci:
- Tam iyileşme birkaç hafta sürebilir.
- Çoğu insan ameliyattan sonraki birkaç gün içinde normal aktivitelerine dönebilir.
- Gözlük veya kontakt lens ihtiyacınız olabilir.
- Doktorunuz, ne zaman ve ne tür bir gözlük veya lens kullanabileceğinizi size söyleyecektir.
Dikkat Edilmesi Gerekenler:
- Ani görme kaybı
- Şiddetli göz ağrısı
- Gözde kızarıklık veya şişlik
- Gözden irin veya akıntı
- Işık çakmaları veya sinek uçuşmaları
- Bu belirtilerden herhangi birini yaşarsanız, hemen doktorunuza başvurun.
Sıkça Sorulan Sorular
Kataraktı Önlemek İçin Ne Yapılabilir?
Kataraktı tamamen önlemek mümkün olmasa da, riskini azaltmak için alınabilecek bazı önlemler vardır. UV ışınlarına karşı güneş gözlüğü kullanmak ve aşırı güneşe maruz kalmaktan kaçınmak, katarakt gelişme riskini azaltabilir. Ayrıca, sağlıklı bir beslenme düzeni, antioksidanlar açısından zengin gıdalar (özellikle yeşil yapraklı sebzeler, meyveler ve balık) tüketmek göz sağlığını koruyabilir. Sigara içmemek, alkolü sınırlı tüketmek ve düzenli göz muayeneleri yaptırmak da önemli koruyucu faktörlerdir. Diyabeti kontrol altında tutmak da katarakt riskini azaltan bir diğer önemli adımdır.
Katarakt Kimlerde Daha Sık Görülür?
Katarakt, özellikle yaşlı bireylerde daha yaygın olarak görülür. 60 yaş ve sonrasında göz merceğindeki protein yapısının bozulması ve saydamlığını kaybetmesiyle gelişir. Ayrıca, diyabet hastaları, sigara içenler ve aşırı alkol tüketen kişilerde katarakt riski daha yüksektir. Ailesinde katarakt öyküsü bulunan kişilerde genetik faktörler nedeniyle bu hastalığın gelişme olasılığı da artar. Uzun süreli güneşe maruz kalanlar da UV ışınlarından zarar görebileceğinden, katarakt için daha yüksek risk altındadır.
Katarakt ve Diğer Göz Hastalıkları Arasındaki İlişki Nedir?
Katarakt, diğer göz hastalıklarıyla birlikte görülebilir ve bazı göz hastalıklarını gizleyebilir. Örneğin, glokom hastalarında göz içi basınç artışı katarakt gelişimini hızlandırabilir, ayrıca kullanılan bazı ilaçlar da katarakta yol açabilir. Retina hastalıkları, katarakt ile birleşerek daha karmaşık görme sorunlarına neden olabilir, çünkü katarakt bazen retina hastalıklarını gizleyebilir. Diyabet gibi sistemik hastalıklar da katarakt gelişimine yol açabilir, bu nedenle kataraktın diğer göz hastalıklarıyla birlikte değerlendirilmesi önemlidir.
* Web sitemizdeki içerikler sadece bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz. Sayfa içeriğinde Liv Hospital'da tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. .
