İdrar Kaçırma Nedenleri, Belirtileri ve Tedavisi

Liv Sağlık Köşesi

Liv Hospital Ulus

Prof. Dr. Uğur Boylu

Üroloji

15 Eylül 2023

İçindekiler

İdrar Kaçırma Nedir?

İdrar Kaçırmanın Çeşitleri

İdrar Kaçırmanın Nedenleri

İdrar Kaçırma Nasıl Teşhis Edilir?

İdrar Kaçırma Tedavisi

Sıkça Sorulan Sorular

İdrar kaçırma, kronik bir hal aldığında tıbbi bir durum olarak değerlendirilmelidir ve tedavi edilmesi gerekir. İdrar kaçırma nedenleri olarak sayılabilecek birçok faktör vardır bunlardan bazıları; hormon eksikliği, prostat büyümesi, idrar yolu enfeksiyonu olarak sayılabilir. Hastalar çoğu zaman bu konuyu konuşmaktan ve tıbbi bir destek almaktan kaçınmaktadır. Ancak tıbbi bir durum söz konusu ise bu hastalığın tedavisiz kalmasına sebep olabilmektedir.
İdrar kaçırma durumu çeşitli belirtiler göstermektedir. Bu belirtiler; idrar yapamama hali, idrara çok sık çıkma, mesane enfeksiyonlarının sık tekrar edilmesi şeklinde izlenebilmektedir.
İdrar kaçırma teşhisi konulan hastalar farklı yöntemler ile tedavi edilebilmektedir. Bu tedavi yöntemleri; çeşitli ilaç tedavileri, cerrahi tedaviler veya pelvik taban kaslarının kuvvetlendirilmesidir. İdrar kaçırma tedavisi prosedürü izlenebilmesi için tanın doğru konulması ve doktor ile olabildiğince etkili bir iletişim sağlanması oldukça önemlidir.

İdrar Kaçırma Nedir?

İdrar kaçırma tanımı idrarırın tutulamama durumu veya istem dışı atılması şeklinde yapılabilir. Tıbbi tanımı üriner inkontinansdır. Görülme sıklığı üzerine yapılan çeşitli çalışmalarda kadında %4.5-53, erkekte %1.6-24 gibi bir aralığa sahip olduğu bulunmuştur. Aralığın bu kadar geniş olmasının sebebi idrar kaçırma tanımlarının farklılık göstermesidir. Kadınlarda idrar kaçırma durumu, erkeklerden 3-4 daha sık rastlanan bir sorundur. İdrar kaçırma, cinsiyet fark etmeksizin yaş ilerledikçe artış göstermektedir.

İdrar Kaçırmanın Çeşitleri

Hastanın nasıl ve hangi zaman diliminde idrar kaçırdığına göre farklı çeşitlerde idrar kaçırma tipleri vardır. Bu çeşitler çoğunlukla idrar yolunun hangi kısmını etkilediği ile ilişkilendirilmektedir.

Stres İnkontinansı

Stres idrar kaçırması şu aktiviteler sırasında gözlenebilir:

Hapşırma, gülme ve öksürürken idrar kaçırma,
Efor, egzersi, koşma ya da sıçrama,
Ağır yük kaldırma.

Bu ve benzeri aktiviteler sırasında idrar torbası üzerindeki basınç artar ve idrar kaçırma durumu oluşur.

Sıkışma Tipi İdrar Kaçırma

Sıkışma hali birden ortaya çıkar. Sıkışma duyumu ile birlikte idrar kaçırma gerçekleşir. Sıkışma tipi idrar kaçırma farklı şekilde görülebilir. İdrar kaçırma sık fakat az kaçırma ya da mesanenin tamamının boşaltılması şekilinde gerçekleşebilir.

Mix Tip İdrar Kaçırma

Diğer iki tip (stres ve sıkışma tipi idrar kaçırma) kaçırma türlerinin bir arada olması durumudur.

İdrar kaçırma durumu mutlaka bir üroloji uzmanı ile konuşulmalıdır. Tedavi edilmemiş idrar kaçırma durumu balka sorunlara yol açabilir. Doktorunuza yeteri kadar açık olmanız oldukça önemlidir, size idrar kaçırma tipinizin ne olduğunu, buna sebep olan etkenleri ve bu durumun tedavi yöntemlerini anlatacaktır.

İdrar Kaçırmanın Nedenleri

İdrar kaçırma yaş ilerledikçe daha fazla görülmektedir. Ancak bu durum yaşlanmanın doğal sürecine dahil değildir. Diğer idrar kaçırma nedenleri şu şekilde sıralanabilir:

Aşırı kilolu olma hali,
Kronik öksürük ve astım,
Kabızlık,
Prostat büyümesi,
Sigara içmek ve alkol tüketimi,
Diyabet hastalığı,
Hormon eksiklikleri,
İdrar yolu enfeksiyonu,
İdrar yollarında taş veya kum olması,
Nörolojik hastalıklar,
Demans veya alzheimer hastalığı,
Bazı ilaçlar,
Pelvik taban kaslarında zayıflık,
Önceden geçirilmiş pelvik ameliyatlar,
Geçirilmiş prostat ameliyatları,
Doğum,
Menopoz.

Obezite ve İdrar Kaçırma

İdrar tutamama yetişkinlerin yaşamını zorlaştıran ve psikolojik açıdan tahribe sebep olan en önemli sağlık sorunlarından birisidir. Yetişkin bireylerde aşırı kilo alımı olarak tanımlanan obezite hali, idrar kaçırma problemini doğrudan tetikleyici bir durumdur. Özellikle kadınlarda, idrar kaçırmayı en çok tetikleyen etken obezitedir. Karın içi basıncı artar ve kilo problemi olan kişilerde idrar kaçırma problemine yol açar.

İdrar Torbası Sarkması

İdrar torbasının sarkması, duvar kaslarının zayıflaması sonucu ortaya çıkan bir problemdir. Bu durum pelvik tabana baskı olması veya pelvik tabanın zayıflaması halinde yaşanabilir. Pelvik taban vajinal doğum, kabızlık, aşırı yük taşıma veya vajinal doğum gibi durumların yaşanması halinde zayıflar. Dolayısıyla idrar torbası sarkması genellikle kadınlarda karşılaşılan bir sorundur.
İdrar torbası sarkması evrelere ayrılır:

Derece: Hafif sarkma halidir. Vajinaya doğru sarkar.
Derece: Orta düzeyde sarkma yaşanır. Vajina ağzına doğru sarkar.
Derece: Şiddetli sıkıntılar yaşanır. Sarkma açıklık boyunca devam eder ve ilerler.

İdrar torbası sarkması durumunda hafif vakalar için tedavi gerekmemektedir. Ancak sarkma durumu takip gerektirir. 2. ve 3. Derecede yaşanan sarkmalar için pelvik taban kaslarını güçlendirmek için çeşitli egzersizler uygulanır. Bu egzersizler kegel egzersizi olarak adlandırılmaktadır. Egzersizler dışında, vajinal peser yöntemi uygulanabilir. Vajinal peser, mesaneyi destekleyen plastik bir halkadır. Bu tedavi yöntemleri semptomları giderme konusunda yetersiz kaldığı takdirde sistosel (idrar torbası sarkması) ameliyatı uygulanabilir.

Genetik ve Kalıtımsal Özellikler

Kadınlarda ve erkeklerde idrar kaçırma nedenleri incelendiğinde en önemli faktör genetik yatkınlık olarak ortaya çıkmaktadır. Demans, sinir sistemi hastalıkları, alzheimer hastalığı, prostat büyümesi, diyabet hastalığı gibi genetik yatkınlığı olan hastalıklar idrar kaçırma problemine neden olabilmektedir.

İlaçlar ve İdrar Kaçırma

Bazı ilaçlar bazı semptomları giderirken bir takim istenmeyen semptomlara neden olabilmektedir, idrar kaçırma da bu semptomlardan birisidir.

Alerji ilaçları,
İdrar söktürücü,
Psikiyatrik ilaçlar,
Kas gevşetici,
Bazı ağrı kesiciler,
Hipertansiyon ilaçları,
Alzheimer ilaçları,
Östrojen,
Antikolinerjikler.

Görüldüğü gibi birçok ilaç grubu yan etki olarak idrar kaçırmaya sebep olabilmektedir. Bu sebeple hekim önerileri dışında ilaç kullanılmaması oldukça önem arz etmektedir.

Kadınlarda İdrar Kaçırma

Kadınlarda idrar kaçırma sık rastlanan bir sağlık problemidir. Özellikle hamilelikte idrar kaçırma neredeyse kadınların çoğunun yaşadığı bir durumdur. Menopoz, hamilelik, fazla doğum veya zor doğum yapmış olmak kadınlarda idrar kaçırma sebepleri olarak sıralanabilir.

Doğum ve İdrar Kaçırma İlişkisi

Vajinal doğum sırasında kaslar bebeğin çıkması için esner. Doğum kanalının esnemesi pelvik taban kaslarını esnetir ve bu durum pelvik taban kaslarının zayıflamasına sebep olur. Dolayısıyla doğum sonrasında kadınlar hassas mesane ve idrar kaçırma gibi bir takım problemler yaşamaktadır.

Menopoz ve İdrar Kaçırma İlişkisi

Menopoz döneminde östrojen seviyesinde yaşanan azalma vajina ile birlikte idrar yolu ve idrar kesesini de etkilemektedir. Bu bölgelerde yaşanan doku zayıflaması idrar kaçırması ve mesane sarkması gibi bir takım problemlere neden olabilmektedir.

İdrar Kaçırma Nasıl Teşhis Edilir?

Doktorunuzdan etkili bir teşhis alabilmek için sorularına samimiyetle cevap vermeniz gerekmektedir. Doktorunuz teşhis için sizden tıbbi özgeçmişinizi isteyebilir. Durumunuzun teşhisi için uygulanabilecek bazı testler şunlardır:

Tam bir medikal öykü,
Ped testi,
İdrar testi,
İşeme sonrası kalan idrarın ölçümü,
Hasta sorgulamaları,
Fizik muayene,
Mesane günlüğü.

Tanı yukarıda yer alan testler ile ya da herhangi bir nedenle konulamadığında doktorunuz üroflovmetri testi ,ürodinamik değerlendirme, sistoskopi veya görüntüleme talebinde bulunabilir.

İdrar Kaçırma Tedavisi

İdrar kaçırma tedavisi ile ilgili birçok yöntem vardır çoğu zaman bu yöntemler kişiden kişiye değişmektedir. İdrar kaçırma tedavi yöntemleri şu şekilde sıralanabilir:

Hayat tarzı değişiklikleri,
Mesane eğitimi,
Pelvik taban kas egzersizleri,
İdrar kaçırma için ilaç tedavisi;
- Muskarinik reseptör antagonistleri,
- Östrojen,
- Desmopressin,
- Duloksetin,
- Mirabegron,
Cerrahi tedaviler;
- Burch kolposüspansiyon,
- Askı yerleştirilmesi,
- Yapay kompresyon araçları (balon yerleştirilmesi),
- Yer kaplayıcı ajanlar.

Botulinum toksin enjeksiyonu,
Sinir uyarılması,
Mesane hacminin arttırılması.

Sıkça Sorulan Sorular

İdrar Kaçırma ve Alzheimer İlişkisi Nedir?

Alzheimer hastaları genellikle hastalığın 2. evresinde idrar ile ilgili problemler yaşamaya başlarlar. Mesane esnekliğini yitirdiğinden dolayı genişleme kapasitesi oldukça düşmüştür. Bu durum idrar normalden daha az bile olsa idrar yapma isteği oluşturur ve bazı zamanlarda kontrol edemeyerek idrar kaçırma durumuna sebep olabilir.

İdrar Kaçırma Ameliyatının Riskleri Nelerdir?

Ameliyatların tamamı bir takım riskler taşır ve idrar kaçırma ameliyatlarında da ciddi komplikasyonlar görülebilir, bu durum nadir olsada önem teşkil eder.

Aşırı aktif mesane ve ameliyat sonrası duyarlılık,
Kan damarlarında hasar,
İdrar yolu enfeksiyonu,
Ameliyat yeri enfeksiyonu,
İdrar yapma zorlukları,
Kan pıhtılaşması riski.

İdrar kaçırma problemi yaşıyorsanız muhakkak bir üroloji uzmanı ile görüşmeniz ve durumunuzu olduğu gibi utanmadan bir şeyleri saklamadan doktorunuz ile paylaşmanız gerekmektedir.

* Bu içeriğin geliştirilmesinde Liv Hospital Yayın Kurulu Katkı Sağlamıştır .
* Web sitemizdeki içerikler sadece bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz. Sayfa içeriğinde Liv Hospital'da tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. .