HbA1c Nedir?
Kandaki glikoz seviyeleri, çeşitli nedenlerle yükselebilir veya düşebilir. Özellikle “şeker hastalığı” olarak bilinen diyabetin tanısı ve izlenmesinde önemli bir yere sahiptir. Kan dolaşımında bulunan glikoz her zaman serbest olmayabilir. Serbest glikoz hemoglobinlere yapışabilir ve onları glike edebilir. Hemoglobin kırmızı kan hücrelerinde bulunan bir proteindir ve oksijeni vücuttaki her dokuya taşımakla görevlidir. Kanda bulunan glikoz miktarına paralel olarak hemoglobinler glikasyona uğrar. Glikozillenmiş hemoglobine “HbA1c” adı verilir.
HbA1c Testi Nedir?
HbA1c veya A1c testi, yaklaşık son 8-12 haftalık ortalama kan şekeri değerlerini ölçmeye yarayan bir testtir. Kısaca A1C glikoz ile kaplı hemoglobin içeren kırmızı kan hücrelerinin yüzdesini ölçebilir. Herkeste bir miktar glikozillenmiş hemoglobin bulunur ancak kan glikozu aşırı yüksek bireylerde bu durum daha sık bir şekilde görülebilir. Esas olarak prediyabet ve diyabet teşhisinin konulmasında yaygın olarak tercih edilir. HbA1c testi parmak ucundan veya kol damarlarından alınan kan örnekleri kullanılarak yapılır. O andaki kan şekeri değerinin aksine HbA1c testi açlık vb. bir hazırlığa gerek duymaz. A1C testi değerleri ne kadar yüksek olursa diyabet geliştirme riski o kadar artar.
HbA1c Değeri Kaç Olmalı?
HbA1c testi ile uzun süreli kan glikozu izlenebilir ve önlem alınmasını sağlayabilir. Glikozillenmiş hemoglobin HbA1c değerleri tablosu baz alınarak değerlendirilebilir. Tabloya göre A1C`nin %5,7 ve altında olması sağlıklı bireyler için hedef olarak belirlenir. Prediyabet kişilerde %5,7-%6,4 olması ve diyabetli kişilerde %6,5 ve üstünde olması beklenir. Prediyabet vakalarının ileriki zamanlarda diyabet geliştirme riskine karşılık gerekli tedbirlerin alınmasına yardımcıdır. Diyabet vakalarında ise tedavinin izlenmesi ve değiştirilmesine yönelik kararlar alınmasına neden olabilir. Önceki test sonuçlarından daha yüksek HbA1c değeri diyabetin komplikasyonları ile bağlantılı olabilir. Bu nedenle şeker hastalarında HbA1c`nin hedef değerlere düşürülmesi ve sürdürülmesi önemli bir adımdır.
HbA1c Normal Değeri Nedir?
HbA1c değerinin sağlıklı bireylerde %4,0 ile %5,6 (20-38 mmol/mol) arasında olması beklenir. Genel olarak diyabetik olmayan kişilerde HbA1c %5,7'nin altında olması istenebilir. HbA1c değerinin %5,7 ila %6,4 olması prediyabet dönemi olarak kabul edilebilir. Bu durum henüz diyabet tanısının koyulmaması ancak diyabet riskinin yüksek olduğunu gösterebilir. HbA1c yüzde ile ifade edilir. Bunun yanı sıra HbA1c mmol/mol şeklinde de gösterilebilir.
HbA1c tanı ve tedavi için yaygın olarak kullanılan bir testtir ancak bazı faktörlerden etkilenebilir. Hemoglobinopatiler, şiddetli anemi, böbrek yetmezliği ve karaciğer hastalığı, kan kaybı ve kan nakli, erken veya geç hamilelik, bazı HIV ve opioid ilaçlar, sıtma HbA1c testinde yanlış sonuçlara neden olabilir.
HbA1c Yüksekliği Nedir?
HbA1c yüksekliği kan dolaşımında mevcut olan glikozun miktarı hakkında bir bilgi sunabilir. A1C eritrositlere glikoz moleküllerinin bağlanması sonucu oluşur. Eritrositlere bağlı olan glikozların yüzdesi yükseldikçe dolaşımdaki A1C değerleri de yüksek seyreder. A1C yüksekliği glikozun dokulara dağılmasının aksine eritrositlere bağlanmasını gösterir. Bu nedenle diyabet ile ilişkili bir durumu düşündürebilir. Hemoglobin A1C oranı sağlıklı insanlarda %5,7`nin üzerinde olması yüksek olarak kabul edilebilir ve prediyabete işaret eder. Bu oranın %6,5 üzerinde olması diyabet tanısını gerektirecek kadar bir yükseklik anlamına gelir.
Son 3 ayın ortalama kan şekeri yüksek seyrettiğinde A1C değerleri de yüksek seyreder. HbA1c yüksekliği diyabete ait belirti ve semptomlar oluşmasına neden olabilir. Sadece bir kere A1C testi kesin tanı sağlamayabilir. Eritrositlerin değişimine neden olabilen herhangi bir rahatsızlık A1C değerlerini etkileyebilir. Sonuç olarak ek testler ile birlikte kontrol edilmesi önerilir. Diyabetli kişilerde hemoglobin A1C`nin izlenmesi tedavi sürecinin başarısı ile ilgili bir çıkarım sağlayabilir.
HbA1c Yüksekliği Belirtileri Nelerdir?
HbA1c yüksekliği belirtileri genellikle diyabetin semptomları ile ilişkilidir. A1C şeker hastalığının gelişiminde önemli bir belirteç olduğundan belirti ve semptomları da diyabet ile bağlantılıdır. A1C yüksekliği hafif veya şiddetli olabilir ve buna bağlı olarak semptomlar değişiklik gösterebilir. Ayrıca belirti ve semptomlar bazı bireylerde daha hafif gerçekleşirken diğerlerinde yoğun olabilir.
HbA1c yüksekliğine işaret edebilen veya HbA1c testine ihtiyaç duyulduğunu gösteren belirtiler şunlar olabilir:
- Polidipsi (Artan susuzluk hissi ve sık su içme isteği),
- Poliüri (Sık idrara çıkma),
- Polifaji (Sık yemek yeme isteği),
- İstemsiz kilo kaybı,
- El ve ayakların karıncalanması veya uyuşması,
- Yorgunluk ve bitkinlik,
- Bulanık görme,
- Baş ağrısı,
- Yavaş iyileşen yaralar,
- Sık enfeksiyon geçirme,
- Kuru cilt.
Uzun süreli hiperglisemi A1C değerinin yüksek olmasına katkıda bulunur. Her iki durum da diyabet tablosu ile karakterizedir.
HbA1c Nasıl Düşürülür?
A1C prediyabet, tip 1 ve tip 2 diyabetli kişilerde normalden daha yüksek seyredebilir. Bu durum ilerlediğinde birtakım mikro ve makrovasküler komplikasyonlara yol açabilir. Ciddi sonuçlara yol açabilen mikrovasküler komplikasyonlar şunları içerebilir:
- Nöropati,
- Retinopati,
- Diyabetik nefropati.
Ek olarak A1C değerinin %1 oranında azalması katarakt riskinin %19, kalp yetmezliği riskinin %16 ve periferik damar hastalıkları riskini %43 oranında düşürebilir. Dolayısıyla A1C seviyelerinin düşürülmesi birçok ciddi rahatsızlığı önleyebilir. Prediyabet ve diyabetli kişilerde hedef A1C`nin azaltılması şeklindedir. Bu kapsamda doktor ve diyetisyen önerileri kritik bir öneme sahiptir. İlaç tedavisi ve beslenme kan glikozunun düzenlenmesinde kullanılan tedavi seçenekleridir.
HbA1c`nin düşürülmesinde önerilen uygulamalar şunlar olabilir:
- Karbonhidrat kaynaklarının sınıflandırılması ve sayılması,
- Kan glikozunun düzenli olarak ölçülmesi,
- Fiziksel aktivitenin arttırılması,
- Strese yönelik girişimlerde bulunulması,
- Uyku bozukluğunun giderilmesi.
Diyette karbonhidrat kaynaklarının tanınması, anlaşılması ve beslenmeye uyarlanması kan glikozunun kontrolünde önemli bir yere sahiptir.
Sıkça Sorulan Sorular
Kan şekeri gün içinde beslenme, stres, fiziksel aktivite vb. faktörlerden etkilenebilir. Bu nedenle kan testlerinde kesin bir sonuca işaret etmeyebilir. Kan şekerinin izlenmesinde daha uzun vadeli bir değer olan HbA1c tanı ve tedavi sürecinde önemli bir kriter olabilir. Bu kapsamda A1C ile ilgili “HbA1c testi nedir?” gibi en çok merak edilen soruları ve cevaplarını görmek için yazının devamını okuyabilirsiniz.
HbA1c Nedir?
HbA1c kanda bulunan glikozların eritrosit hemoglobinlerine bağlanması durumudur. Her bireyde belirli miktarlarda glikoz ve hemoglobin kompleksi bulunur. Ancak bu kompleks prediyabet ve diyabetli kişilerde olduğu gibi çok yüksek olabilir. HbA1c glikozillenmiş hemoglobin anlamına gelir ve diyabet riskinin ölçülmesini sağlamaya yardımcı bir göstergedir.
HbA1c Kaç Olmalı?
Sağlıklı bireylerde yaygın olarak HbA1c normal değeri %5,7`nin altında olması önerilir. Prediyabet hastalarında A1C seviyesi %5,7-6,4 civarındadır ve hedef %5,7`nin altına düşürmektir. Diyabetli bireylerde A1C çok yüksek seyredebilir. Doktor kontrolünde glikozillenmiş hemoglobin miktarının adım adım düşürülmesi amaçlanır.
HbA1c Nasıl Düşürülür?
Hemoglobin A1C`nin düşürülmesi hipergliseminin kontrol altına alınması ile ilişkilidir. Hipergliseminin uzun süreli iyileştirilmesi HbA1c`nin düşmesine katkıda bulunabilir. Sağlıklı beslenme düzeni ve karbonhidrat sayımı, düzenli fiziksel aktivite, sigara ve alkolün kısıtlanması, stresin yönetilmesi ve kan glikozunun düzenli kontrolü ile A1C değerleri düşürülebilir.
* Web sitemizdeki içerikler sadece bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz. Sayfa içeriğinde Liv Hospital'da tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. .
