Beşinci Hastalık Nedir? Beşinci Hastalık Belirtileri Nelerdir?
Beşinci hastalık, Parvovirüs B19 adı verilen bir virüsün yol açtığı bulaşıcı bir enfeksiyondur. Bu virüs, enfekte kişilerin öksürmesi, hapşırması veya konuşması sırasında havaya yayılan damlacıklar yoluyla bulaşır. Özellikle çocuklarda yaygın olmakla birlikte, yetişkinlerde de görülebilir. Hastalık, yanaklarda tipik olarak tokat izine benzer parlak kırmızı döküntülerle karakterizedir ve bu nedenle "tokatlanmış yanak sendromu" olarak da bilinir.
Beşinci Hastalık Nedir?
Beşinci hastalık, tıp dilinde "erythema infectiosum" olarak bilinir ve parvovirüs B19’un neden olduğu, genellikle çocukları etkileyen viral bir enfeksiyon hastalığıdır. Bu hastalık, özellikle okul çağındaki çocuklar arasında yaygındır, ancak yetişkinlerde de görülebilir.
Beşinci Hastalığın Özellikleri:
- Bulaşıcıdır: Parvovirüs B19, genellikle hava yoluyla (öksürme, hapşırma yoluyla) veya doğrudan temasla bulaşır.
- Döküntü (Kızarıklık): Beşinci hastalığın en belirgin özelliği, yüz ve vücudun diğer bölümlerinde gelişen kırmızı döküntülerdir. Genellikle, "çırpılmış yanak" (yüzde belirgin kırmızımsı döküntü) görünümüyle tanınır.
- Başlangıç Belirtileri: Hastalık genellikle ateş, baş ağrısı, halsizlik, boğaz ağrısı ve burun tıkanıklığı gibi grip benzeri belirtilerle başlar. Bu belirtilerin ardından döküntüler ortaya çıkar.
Beşinci Hastalık Neden Olur?
Beşinci hastalık, Parvovirüs B19 adı verilen bir virüsün yol açtığı bulaşıcı bir enfeksiyondur. Bu virüs, enfekte kişilerin öksürmesi, hapşırması veya konuşması sırasında havaya yayılan damlacıklar yoluyla bulaşır. Özellikle çocuklarda yaygın olmakla birlikte, yetişkinlerde de görülebilir. Hastalık, yanaklarda tipik olarak tokat izine benzer parlak kırmızı döküntülerle karakterizedir ve bu nedenle "tokatlanmış yanak sendromu" olarak da bilinir.
Beşinci Hastalık Nasıl Bulaşır?
Beşinci hastalık (Eritema enfeksiyozum), Parvovirüs B19 virüsünün neden olduğu bulaşıcı bir enfeksiyondur ve başlıca bulaşma yolları şunlardır:
Solunum Yolu (Havadaki Damlacıklar):
- Enfekte kişinin öksürük, hapşırık veya konuşması sırasında saçılan damlacıklar yoluyla bulaşır.
- Kreş, okul gibi kalabalık ortamlarda yayılma riski yüksektir.
Enfekte Salgılarla Temas:
- Tükürük, burun akıntısı gibi vücut sıvılarıyla doğrudan temas (örneğin, öpüşme, ortak bardak kullanımı).
Kan Yoluyla Bulaş:
- Nadiren kan nakli veya enfekte kan ürünleriyle bulaşabilir.
- Hamilelerde anneden bebeğe plasenta yoluyla geçebilir (fetüste ciddi komplikasyonlara yol açabilir).
Döküntülü Dönemde Bulaşıcılık:
- Hastalık, döküntü ortaya çıkmadan önceki 1 hafta en bulaşıcı dönemdir.
- Döküntü başladığında genellikle bulaşıcılık sona erer.
Beşinci Hastalığın Belirtileri Nelerdir?
Beşinci hastalık (erythema infectiosum) genellikle hafif seyirli bir hastalıktır ve özellikle çocuklarda görülür. Beşinci hastalığın belirtileri, hastalığın farklı evrelerinde farklılık gösterebilir. Başlangıç aşamasında grip benzeri belirtiler görülürken, ilerleyen dönemlerde karakteristik döküntüler ortaya çıkar. İşte beşinci hastalık belirtileri:
1. Grip Benzeri Belirtiler (Erken Aşama)
- Ateş: Genellikle düşük dereceli ateş (38°C'ye kadar) görülebilir.
- Baş ağrısı: Baş dönmesi ve halsizlik ile birlikte olabilir.
- Boğaz ağrısı: Genellikle hafif derecede başlar.
- Burun tıkanıklığı veya burun akıntısı: Soğuk algınlığına benzer semptomlar.
- Kas ağrıları: Hafif kas ağrıları ve halsizlik.
Bu belirtiler genellikle birkaç gün sürer ve çoğunlukla hasta, grip gibi bir enfeksiyon geçirdiğini düşünebilir. Ancak bu aşama, hastalığın döküntüyle belirginleşmesinden önceki bir evredir.
2. Döküntüler (İleri Aşama)
Döküntü, beşinci hastalığın en tipik belirtisidir ve genellikle grip benzeri belirtiler kaybolduktan 2-3 gün sonra ortaya çıkar.
- Yüzde Kırmızı Döküntüler (Yanmış Yanak Görünümü): İlk olarak, hastaların yüzde, özellikle de yanaklarda belirgin kırmızı döküntüler oluşur. Bu döküntü, "çırpılmış yanak" veya "yanmış yanak" olarak tanımlanır. Bu kırmızı, pürüzsüz döküntüler genellikle yuvarlak ve belirgindir.
- Vücudun Diğer Bölgelerine Yayılma: Yüzdeki döküntülerden sonra, bu döküntüler kollar, bacaklar, eller ve ayaklar gibi vücudun diğer bölgelerine yayılabilir. Döküntü genellikle "çift kıvrım" şeklinde yayılır ve bu da hastalığı tanımlayan bir diğer özelliktir.
- Döküntülerde Kızarıklık ve Hafif Kaşıntı: Döküntüler, genellikle kaşıntıya neden olabilir ve birkaç gün içinde daha soluk hale gelir, ancak ciltteki izler bir süre kalabilir.
3. Diğer Belirtiler
- Eklem Ağrıları: Özellikle ergenlik dönemindeki çocuklar ve yetişkinlerde eklem ağrıları, özellikle ellerde ve dizlerde, beşinci hastalıkla ilişkili olabilir. Bu ağrılar genellikle geçicidir, ancak bazen daha uzun sürebilir.
- Halsizlik ve Yorgunluk: Hastalar genellikle halsiz hissederler ve normal aktivitelerini gerçekleştirmekte zorlanabilirler.
4. Döküntülerin Geçici ve Tekrarlayan Olması
- Döküntüler Kaybolduktan Sonra: Döküntüler birkaç gün içinde kaybolur, ancak bazen ciltteki renk değişiklikleri birkaç hafta sürebilir.
- Ağır Egzersiz veya Sıcaklıkta Tekrar Belirleme: Döküntüler, aşırı sıcaklık, egzersiz veya duygusal stres nedeniyle tekrarlayabilir.
5. Hamile Kadınlarda Dikkat Edilmesi Gerekenler
Hamile kadınlar, parvovirüs B19 enfeksiyonu geçirdiklerinde, enfeksiyon bebeğe geçebilir ve bu da bazı durumlarda düşük, doğumsal anemi veya diğer komplikasyonlara yol açabilir. Bu nedenle hamile kadınlar, özellikle beşinci hastalık belirtileri gösteren kişilerle temastan kaçınmalıdır.
Beşinci Hastalığın Tanısı Nasıl Konur?
Beşinci hastalığın (Eritema enfeksiyozum) tanısı genellikle klinik bulgulara dayanarak konur, ancak gerekli durumlarda laboratuvar testleri de kullanılır. İşte tanı yöntemleri:
Klinik Değerlendirme (En Sık Kullanılan Yöntem)
- Tipik döküntü: Yanaklarda "tokatlanmış yanak" görünümü ve vücutta dantel benzeri kızarıklık.
- Hafif ateş, burun akıntısı, eklem ağrısı gibi eşlik eden belirtiler.
- Çocuklarda salgın olması veya hasta kişiyle temas öyküsü.
Kan Testleri (Gerekli Durumlarda)
Parvovirüs B19 IgM antikoru:
- Akut enfeksiyonu gösterir (yakın zamanda geçirilmiş enfeksiyon).
- Belirtilerin başlamasından 7-10 gün sonra pozitifleşir.
Parvovirüs B19 IgG antikoru:
- Geçirilmiş enfeksiyon veya bağışıklık olduğunu gösterir.
PCR (Polimeraz Zincir Reaksiyonu):
- Virüsün genetik materyalini tespit eder.
- Özellikle hamilelerde, bağışıklığı baskılanmış kişilerde veya ciddi komplikasyon şüphesinde kullanılır.
Ek Tetkikler (Özel Durumlar İçin)
Hamilelerde:
- Anne kanında Parvovirüs B19 IgM/IgG testi.
- Bebekte enfeksiyon şüphesi varsa fetal ultrason (hidrops fetalis araştırması).
- Kronik anemisi olanlarda:
- Kan sayımı (anemi, retikülositopeni kontrolü).
Ayırıcı Tanı (Benzer Hastalıklardan Ayrımı)
- Kızamık, kızamıkçık, el-ayak-ağız hastalığı, alerjik döküntüler gibi diğer döküntülü hastalıklarla karışabilir.
Beşinci Hastalık Nasıl Tedavi Edilir?
Beşinci hastalık (Eritema enfeksiyozum) genellikle kendiliğinden iyileşen bir viral enfeksiyon olduğu için özel bir antiviral tedavi gerektirmez; tedavi, belirtileri hafifletmeye yönelik destekleyici yaklaşımlardan oluşur. Hastalara ateş düşürücü/analjezikler (parasetamol veya ibuprofen), bol sıvı alımı ve dinlenme önerilirken, kaşıntılı döküntüler için antihistaminikler veya topikal losyonlar kullanılabilir. Bağışıklığı zayıflamış hastalarda, kronik anemisi olanlarda veya hamilelerde komplikasyon riski nedeniyle doktor kontrolü şarttır; nadiren kan transfüzyonu veya intravenöz immün globulin (IVIG) gibi müdahaleler gerekebilir. Döküntü ve diğer belirtiler genellikle 1-3 hafta içinde kendiliğinden geçer.
Sıkça Sorulan Sorular
Beşinci Hastalık Hamile Kadınlar İçin Tehlikeli Midir?
Beşinci hastalık hamile kadınlar için bazı riskler taşıyabilir, ancak genellikle anne için ciddi bir tehlike oluşturmaz. Parvovirüs B19'un hamilelik sırasında geçişi, nadiren de olsa bebeği etkileyebilir. Özellikle aşağıdaki durumlar söz konusu olduğunda riskler artabilir:
- Bebeğin Anemi Geliştirmesi: Parvovirüs B19, fetüsün kan hücrelerini etkileyebilir ve bebeğin doğumsal anemi (kansızlık) geliştirmesine yol açabilir.
- Düşük Riski: Hamileliğin erken dönemlerinde (özellikle ilk 20 hafta), virüs enfeksiyonu düşük riskini artırabilir.
- Fetal Ödem: Virüs, bazen fetal ödem (bebeğin vücutta sıvı birikmesi) gibi daha ciddi komplikasyonlara yol açabilir, ancak bu oldukça nadir bir durumdur.
Hamile kadınların, beşinci hastalık belirtileri gösteren kişilerle temastan kaçınması önerilir. Eğer hamile bir kadın, beşinci hastalık geçirdiğinden şüpheleniyorsa, derhal doktora başvurmalı ve virüse karşı kan testi yaptırarak durumu netleştirmelidir.
Beşinci Hastalıktan Korunma Yolları Nelerdir?
Beşinci hastalıktan korunmak için alınabilecek bazı basit önlemler vardır:
- Hijyen Kurallarına Uymak: Ellerin sık sık sabunla yıkanması, öksürme ve hapşırma sırasında ağız ve burun kapanması, başkalarıyla teması sınırlamak gibi temel hijyen önlemleri, virüsün yayılmasını engelleyebilir.
- Hastalarla Temastan Kaçınmak: Beşinci hastalığın bulaşıcı olduğu dönemde (başlangıç belirtileri ve döküntülerin ortaya çıkmasından önce) hasta kişilerle yakın temastan kaçınılmalıdır.
- Bağışıklık Sistemi Zayıf Olanlardan Uzak Durmak: Bağışıklık sistemi zayıf kişiler (örneğin, kemoterapi görenler veya bağışıklık baskılayıcı tedavi gören hastalar) virüse karşı daha duyarlıdır, bu yüzden bu kişilere virüs bulaştırmamak için daha dikkatli olunmalıdır.
- Çocuklara Aşı Uygulaması: Şu anda beşinci hastalık için bir aşı mevcut değildir. Ancak çocukları, bu hastalıkla ilgili virüslere karşı bağışıklık kazandırmak için genel hijyen kurallarına ve hastalıkları yaymamak için dikkatli olunmalıdır.
Beşinci Hastalık Ne Kadar Sürede İyileşir?
Beşinci hastalık genellikle kendiliğinden iyileşen bir hastalıktır ve tedaviye genellikle gerek yoktur. Hastalığın seyri şu şekildedir:
- Semptomların Başlangıcı: Genellikle 1-2 hafta içinde başlar. İlk olarak grip benzeri semptomlar (ateş, baş ağrısı, halsizlik, burun akıntısı) görülür.
- Döküntülerin Ortaya Çıkması: Grip benzeri semptomlardan 2-3 gün sonra yüz ve vücudun diğer bölgelerinde döküntüler ortaya çıkar.
- Döküntülerin Kaybolması: Döküntüler genellikle birkaç gün içinde kaybolur, ancak bazen 2-3 hafta kadar ciltte hafif kızarıklık ve izler kalabilir. Döküntülerin tamamen kaybolması birkaç hafta sürebilir.
- İyileşme Süreci: Genel olarak, 2-3 hafta içinde hastalık tamamen iyileşir ve hastalar normale döner. Ancak döküntülerden sonra bile vücutta hafif izler veya renk değişimleri olabilir.
Eğer hastalık ilerler ve ciddi semptomlar (örneğin, eklem ağrıları, yüksek ateş, ağır halsizlik gibi) gelişirse, bir doktora başvurmak gereklidir. Ancak genellikle beşinci hastalık hafif seyreder ve komplikasyon riski düşüktür.
* Web sitemizdeki içerikler sadece bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz. Sayfa içeriğinde Liv Hospital'da tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. .
