Aft Nedir? Aft Nasıl Geçer? Aft Neden Olur?
Ağız yarası olarak bilinen aftöz ülserler; yuvarlak şekilli, kenarlarında kızarıklıklar bulunan ağrılı ölü hücrelerden oluşur. Bunlar minör, majör ve herpetiform (uçuğa benzeyen içi dolu kabarcıklar) tekrarlı görünen aftöz ülserlerdir. Minör lezyonlar; sığ, skar oluşumu olmadan ortalama 1-2 hafta içerisinde iyileşen lezyon türleridir. Bu lezyonlar orta seviyede ağrı oluşturabilir. Majör lezyonlar büyük, derin lezyonlardır. Bu lezyonlar yara izinden dolayı yavaş iyileşir, iyileşmesi yaklaşık altı hafta sürebilir.
Aft Neden Olur?
Aftların nedeni tam olarak bilinmez. Aftların oluşumuna sebep olan tek bir faktör değildir. Lezyonların gelişmesine meydan açan ortamların oluşması aft gelişmesini artırabilir. Bu nedenler; travma, sigara vb.) durumlardır. Aftli hastaların büyük bir çoğunluğu sistemik olarak sağlıklı bireylerdir. Bağışıklık reaksiyonları ve güçlü kalıtsal faktörler, aft oluşumunun nedeni olarak görülebilir. Ailesinde aft öyküsü bulunan kişilerde lezyonların daha erken yaşta oluştuğu ve semptomların daha ağır olduğu görülür. Çocuklarda görülen aft, aile bireylerinden biri ya da her ikisinde aft var olup olmamasından etkilendiği belirtilir.
Aft Nasıl Olur?
Hematolojik eksiklikler, aftsi bulunan kişilerin bazılarında bulunabilir. Tekrarlı olan aftöz ülserli kişilerde B12 vitamini eksikliğinin daha çok olduğu görülür. B1, B2 ve B6 vitamin eksikliklerinin bu tür lezyonların oluşumunda hazırlayıcı bir rol üstlenirler. Düşük folik asit (folat) düzeylerinin de aft üzerinde etkili olabileceği görülebilir. Ergenlik çağında olan ve çocuk hastaları etkileyebilen ve aftye neden olan bir diğer faktör de kandaki azalmış demir seviyesidir. Aft oluşumunun temel sebepleri, aile bireylerinde var olması, B12 vitamin eksikliği ve sigara kullanımıdır. Bazı uzmanlar, mikrobiyolojik mekanizmaların (bakterilerin) aft oluşumuna sebep olabileceği belirtir. Bu açıdan bakıldığında oral bakterileri aft oluşumuna sebebiyet verebilir.
Yan Nedenler
Küçük çocuklarda fiziksel, kimyasal ya da termal travmalar oral ülserlerin oluşmasında temel tetikleyici nedenler arasında görülebilir. Her yaş döneminde yanlış ağız içi hijyen alışkanlığı, sert yiyeceklerin tüketilmesi ve diş tedavileri sonrası aftnin görülmesi olasıdır. Stres de aftnin oluşumuyla alakalı bir durumdur. Aftnin bulunduğu kişilerde stres ve anksiyete de görülmüştür. Bununla birlikte bireylerde görülen bazı alışkanlıklar (parafonksiyonel alışkanlıklar) stres ile tetiklendiği ve bu durumun dudak ve yanak ısırmayla ağız içi dokusuna zarar verildiği görülmüştür. Bazı ilaçların kullanımında da aft lezyon türlerinin ortaya çıktığı görülmüştür.
Afta Ne İyi Gelir?
Aftnin şu an var olan tedavi yöntemleri gereken sonucu vermeyebilir. Tedavi genelde deneyseldir. Bu konuda ideal tedavi yöntemleri için çalışmalar devam eder. Aft tedavisinin 4 ana hedefi vardır:
- Aftnin iyileşmesini hızlandırmak ve lezyonları azaltmak.
- Ülserler sonucunda ortaya çıkan ağrıya yönelik girişimlerde bulunmak.
- Hastanın alması gereken ölçülü miktarda besin ve sıvı alımını sağlamak.
- Lezyonların tekrarlamasını ve sayısını azaltmak.
Genel olarak hastaların sert besinler, asidik yiyecek ve içecekler, tuzlu-acı gıdalar, gazlı içecek ve alkol tüketiminden uzak durması gerekir. Bunlara şu yiyecek ve içecekler örnek verilebilir:
- Kızartılmış ekmek
- Fındık
- Fıstık
- Meyve suları
- Limon
Aft lezyonlarının tedavisinde iki tür yöntem bulunur:
Topikal Tedavi Yöntemleri
Bu tedavi yöntemi aft tedavisinde sıklıkla kullanılır. Ucuz, etkili ve güvenilir bir tedavi yöntemidir.
Bu tedavi yönteminde gargaralar, pomad (deri bakım kremi) ve topikal jeller kullanım alanında bulunur. Antiseptik özellik taşıyan bu türdeki gargara ile bakteri bulaşması kontrolü ve ikincil enfeksiyonun önüne geçilmesi amaçlanır. Başlıca çalışma konusu olan topikal uygulamalar şunlardır:
- Benzidiamin hidroklorür içeren gargaralar
- Tetrasiklin gargaraları
- Laktik asid gargaraları
- Minosiklin gargaraları
- Amiloglukozidaz ve glukoz oksidaz içerikli gargaralar
- Gül ekstraktı içeren gargaralar
- Topikal siklosporin
Günlük ağız içi hijyeninin sağlanmasında önemli bir görev alan diş macunlarında da bulunan triklosan maddesinin gargara formundaki hazır maddelerin de aftnin miktarı üzerinde olumlu etkisinin olduğu belirtilmiştir.
İyi bir tedavi olarak görülen lokal tedavi yöntemlerinden diş hekimliği uygulamalarında kullanılan aft lezyonunun basit bir yara haline getirilmesini sağlayan lazer ile yapılan müdahaleler de vardır. Aynı şekilde koterizasyon yöntemlerinin de aft tedavisinde kullanılabilir. Aft tedavisinde kriyo-cerrahi yöntemlerinin de etkileri bulunur.
Sistematik Tedavi Yöntemleri
- Sistemik olarak hastanın değerlendirilmesi ve altta yatan olası sistemik rahatsızlıkların belirlenmesi gerekir. Bazı sistemik rahatsızlıkların ilk semptomu olarak aft, ağız içi bölgesinde belirebilir. Bundan dolayı profesyonel bir yaklaşımla klinik bulgular düzenli aralıklarla gözden geçirilmeli ve uygun tedavi yöntemlerine karar verilmelidir. Tedavi yöntemi sistemik olduğunda ilaçların olabilecek yan etkileri göz önünde tutulmalı ve hasta gözlem altında olmalıdır.
- Hematolojik eksiklikler, aft oluşumuna neden olabilir. Bundan dolayı tam kan sayımı, folik asit, ferritin ve B12 vitamini düzeylerinin incelenmesinin tanıya katkısı olabilir. Olabilecek eksikliklerin ortadan kaldırılması ile hastada rahatlama sağlanabileceği bilinmelidir. Destek sağlaması amacıyla verilen bazı preparatlar olumlu sonuçlar verebilir. Sistemik olarak 1 aylık sürede 220 mg çinko sülfat tüketimi olumlu bir ilerlemeye neden olur ve aft tedavisinde çinko sülfatın tavsiye edilebileceğini gösterir. Kişilerde bulunan siyanokobalamin-vitamin B12 düzeylerinin yükseltilmesi ile iyi sonuçlar alındığı görülmüştür.
- Sık ve şiddetli belirtilerle kendini gösteren aft sorununda sistemik immünsüpresif (bağışıklık sisteminin naklin reddetmesini engelleyen ilaçlar) tedavi gerekli görülebilir. Sistemik bir ilaç türü olan prednizon ilacı bu tedaviler arasındadır. Aft tedavisinde kullanılan ya da kullanabileceği tavsiye edilen birçok sistemik ilaç bulunmasına rağmen bu rahatsızlık için yeni geliştirilen ilaçların önemli olarak ileri klinik çalışmalar ile desteklenmesi gerekir.
Sıkça Sorulan Sorular
Sirkeli Su Ağız Yaralarına İyi Gelir Mi?
Yararlı ürünler arasında olan ve evde uygulanabilecek sirkeli su tedavisi ile gargara yapmak ağız yaralarının hafiflemesine yardımcı olur.
Ağızda Oluşan Aft Tehlikeli Mi?
Aft oluşumu bulaşıcı hastalık sınıfına girmez. Bu hastalık kadınlarda daha çok görülür. İltihaplanmış bir ağız içi bölgesinde oluşan aft çabuk geçebilir fakat daha ağır olan aft yarasının iyileşmesi daha uzun bir sürede geçebilir. Herhangi bir tehlikesi olmasa da uzman doktor kontrolü olması gerekir.
Maden Suyu Ağız Yarasına İyi Gelir Mi?
Maden suyunu dil yarasını iyileştirmede yararlı bir üründür. Maden suyuyla gargara yapılması da dil yaralarının iyileşmesini hızlandırabilir.
* Web sitemizdeki içerikler sadece bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz. Sayfa içeriğinde Liv Hospital'da tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. .
