Polikistik Over Sendromu Nedir? Belirtileri, Nedenleri ve Tedavi Yöntemleri

Üreme çağındaki kadınlarda en sık rastlanan metabolik problemlerden birisi polikistik over sendromudur. Polikistik over sendromu (PCOS) endokrin kökenli ve sık rastlanan bir rahatsızlıktır ancak tanının konulması pek kolay değildir. Bu durum farklı fenotipe, etnik kökene, yaşa ve klinik öyküye sahip kişilerde görülmesinden kaynaklanmaktadır. Polikistik over belirtileri kişiden kişiye değişiklik gösterse de en sık rastlanan semptomlar akne, adet düzeninde bozukluklar, obezite ve hirsutizm (kadınlarda kıllanma problemi) şeklinde sıralanabilir.

Polikistik Over Sendromu (PCOS) Nedir?

Polikistik over sendromu (PCOS), ilk olarak 1935 yılında Stein ve Leventhal tarafından tanımlanan bir endokrinopatidir (iç salgı bezlerinde yaşanan bozukluk sebebiyle ortaya çıkan hastalıklar). Doğurganlık çağındaki kadınların yaklaşık %15-20 kadarında PCOS tanısı konulmaktadır. Polikistik over sendromu metabolik, hormonal, enflamatuvar değişikliklerin geliştiği kompleks, birçok sistemi etkileyebilen ve santral sinir sistemi, hipofiz, adrenal bezler, over ve glandüler dokular arasındaki etkileşimin bozulmasından kaynaklı ortaya çıkan bir hastalıktır.

Polikistik Over Sendromu Belirtileri Nelerdir?

Polikistik over sendromu, başlangıç aşamasında semptom göstermese de hastalık ilerledikçe birçok metabolik soruna neden olabilir, bu metabolik sorunlar kişiden kişiye farklılık gösterebilir. Ancak genel olarak gözlenen belirtiler ve metabolik sorunlar şu şekilde sıralanabilir:

• Androjen hormonunda yükseklik (hiperandrojenizm),
• Androjen hormonunun artışından kaynaklı yüz, göğüs, sırt ve karın bölgelerinde kıllanma problemi (hirsutizm),
• İnsülin direnci ve artışı (hiperinsülinemi),
• Glikoz intoleransı (kan şekeri düzeyinin normal ve diyabetik seviyeler arasında bulunması durumu),
• Hiç adet görememe durumu (amenore),
• Androjenik hormonlarda artış yaşanması sebebiyle akne ve sivilcelenme problemi,
• Kronik yumurtlama bozuklukları, yumurtlamanın normalden daha az olması (oligomenore),
• Ultrasonografide polikistik over görüntüsü,
• Düzensiz menstrüasyon,
• Obezite ve hafif şişmanlık,
• Gebelik kayıpları,
• Bir yıl boyunca korunmasız ilişkiye girilmesine rağmen gebelik durumu oluşmaması, kısırlık (infertilite),
• Saç dökülmesi (alopesi),
• Endotel disfonksiyon bozukluğu, koroner ateroskleroz ve arteriyel sertlik gibi kardiyovasküler hastalıklar,
• Kaygı bozukluğu, depresyon, bipolar bozukluk ve yeme bozuklukları gibi psikolojik rahatsızlıklar,
• Tip 2 diyabet,
• Rahim hastalıkları, rahim duvarı kalınlaşması ve rahim kanseri,
• Uyku apnesi,
• Negatif vücut algısı ve özgüvensizlik,
• İnflamasyon,
• Kanda pıhtılaşma eğilimi (tromboz),
• Oksidatif stres,
• Kolesterol düzeyinde artış (hiperlipidemi),
• Meme ve yumurtalık kanseri,
• Hormon bozuklukları; folikül üretici hormon (FSH) baskılanırken, lüteinleştirici hormon (LH) uyarılır.

Polikistik Over Sendromu Nedenleri Nelerdir?

Polikistik over sendromu, genetik yatkınlıktan ve aile öyküsünden kaynaklanabilen bir sağlık problemidir. PCOS bulunan ailelerde insülin direnci sık rastlanan bir durumdur ve erkekleri de etkilemektedir. Kolesterol düzeyinde yaşanan tüm bozukluklar (dislipidemi) ve androjen hormon yükseklikleri PCOS bulunan kişilerin ailelerinde de görülmektedir. TNF-R (kanserli hücrelerin yıkımını sağlayan polipeptit) ve PPAR (yağ metabolizmasını düzenleyen reseptör sınıfı) genlerindeki değişimler PCOS ile ilişkilendirilmektedir.

Polikistik Over Sendromu Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Polikistik over sendromu tedavisi androjenik hormona bağlı belirtilerin ve adet düzensizliklerine bağlı bozuklukların giderilmesi ve infertilitenin tedavisi şeklindedir. Belirtiler ve bu belirtilerin şiddeti her kadına göre farklılık gösterdiği için tedavi yöntemleri de kişiden kişiye farklılık göstermektedir.

Polikistik Over Diyeti Nedir?

Polikistik over sendromu hastalarında kilo verilmesi, menstrual döngünün ve glikoz toleransının düzelmesini sağlar. Bu nedenle diyet ve egzersiz tedavinin ilk basamağı olarak kabul edilebilir. Polikistik over diyeti temel olarak; düşük kalorili, şeker ve karbonhidrat alımı kısıtlanmış, glisemik indeksi düşük besinlerden oluşan, doymuş yağ ve trans yağ oranı düşük, D vitamini, omega 3 yağ asitleri ve krom açısından zengin bir beslenme modelidir.

İnsülin direnci düşürülerek androjenik hormonların kontrolü sağlanabilir. Metformin etken maddesine sahip ilaç grupları kan şekeri düzeyini dengeleyerek, androjenik hormonların seviyesini ayarlar. Bu şekilde adet düzensizlikleri giderilir ve yumurtlama fonksiyonları düzelir.

Polikistik over sendromunun farmakolojik tedavisinde uzman bir doktor tavsiyesiyle; oral kontraseptifler, antiandrojenler, gonadotropin salgılatıcı hormon agonistleri, steroid ve insülin sensitizörleri kullanılabilir.

Polikistik Over Sendromu Nasıl Geçer?

Polikistik over sendromu (PCOS), yaşam boyu süren bir hormon bozukluğudur. PCOS'un kesin tedavisi yoktur, ancak belirtileri kontrol etmek için çeşitli tedavi seçenekleri mevcuttur. Bu tedavi seçenekleri şunlardır:

• Hormon tedavisi: Adet düzensizliği, aşırı tüylenme ve sivilcelenme gibi belirtileri kontrol etmek için kullanılır.
• İnsülin direncini azaltmaya yönelik tedaviler: Kilo verme, düzenli egzersiz ve bazı ilaçlar dahildir.
• Doğurganlık tedavisi: PCOS'lu kadınlarda gebe kalmak zor olabilir.

PCOS'lu kadınlarda, aşağıdaki yaşam tarzı değişiklikleri de belirtileri kontrol etmeye yardımcı olabilir:

• Sağlıklı beslenme: Kilo verme ve insülin direncini azaltmaya yardımcı olur.
• Düzenli egzersiz: Kilo verme, insülin direncini azaltma ve genel sağlık ve refahı iyileştirmeye yardımcı olur.
• Stres yönetimi: PCOS'un belirtilerini kötüleştirebilir.

PCOS'un tedavisi, bireysel ihtiyaçlara göre uyarlanmalıdır. Bir kadın, PCOS'u yönetmek için en iyi tedavi planını doktoruyla birlikte belirlemelidir.

Polikistik Over Nedir?

Over ultrasonografisinde 2-8 mm çapında, 12 ya da daha fazla folikül yapı bulunması veya over hacminin 10 ml den büyük olması polikistik over (PKO) olarak tanımlanabilir. Polikistik overler, PCOS yoksa uzun süre boyunca olumsuz etkilere neden olmaz fakat overlerin aşırı uyarılması riskli bir durum oluşturabilir.

Polikistik Over ve Polikistik Over Sendromu Arasındaki Fark Nedir?

Polikistik overin kelime anlamı, poli (sayıca çok), kistik (içerisinde kist bulunan), over (yumurtalık dokusu) yani “içerisinde çok sayıda kist bulunan yumurtalık dokusu” şeklindedir. Ancak polikistik over ve polikistik over sendromu birbirinden farklı iki kavramdır.

Polikistik over, ultrasonografik yumurtalık incelemesinde, 2 ila 8 mm çapında küçük ve çok sayıda yumurta kistinin bulunması durumudur. Polikistik over sendromu ise ovaryumlardaki (yumurtalık) kistik yapıların bulunması, ovulasyon bozuklukları ve androjen hormonu artışı şeklinde heterojen düzensizliklerdir. Polikistik overi bulunan ama polikistik over sendromu bulunmayan kadınlar, normal overleri bulunan kadınlara göre daha fazla folikül ve yumurta hücresi (oosit) oluştururlar ve canlı doğum yapma ihtimalleri daha fazladır. Ancak düşük ve fertilizasyon (döllenme) hızları benzerdir.

Sıkça Sorulan Sorular

Polikistik over ve polikistik over sendromu ile ilgili merak edilenler genellikle belirtiler ve hastalığın tedavisine yöneliktir

Polikistik Over Nedir Belirtileri Nelerdir?

“Pko nedir?” sorusuna, yumurtalıkta 12 veya daha fazla sayıda 2-8 mm boyutlarında kistlerin oluşması ile karakterize durum şeklinde cevap verilebilir. Polikistik over belirtileri yumurtalıklarda işlevsel bozuklukları, hormon seviyesinde dengesizlikler ve adet düzensizlikleri şeklinde sıralanabilir.

Polikistik Over Neden Olur?

Polikistik over; hormonal bozukluklardan, yumurtalık kistlerinin sayısının artmasından, genetik yatkınlık ve aşırı kilo gibi nedenlerden dolayı oluşabilir.

Polikistik Over Sendromu Nasıl Teşhis Edilir?

Pcos tek bir semptom ile karakterize olmadığından ve herhangi bir tanı testi ile teşhis  edilemediğinden, tanımlanması güç, heterojen bir rahatsızlıktır. Genel tanı kriterleri hiperandrojenizm, oligomenore, over disfonksiyonu ve pko morfolojisidir. Ayrıca ultrasonografi, hormon seviyeleri ölçümleri ve insülin direnci testleri de teşhis aşamasında destek sağlar.

Polikistik Over Sendromu Hamile Kalma İhtimalini Etkiler Mi?

Evet, pcos gebelik ile ilgili durumları etkileyebilir. Düşük ya da infertiliteye neden olabilir. Ancak daha detaylı bilgi edinmek için, bir sağlık uzmanı ile görüşme sağlanması tavsiye edilmektedir.

Polikistik Over Sendromu İçin Hangi Polikliniklere Başvurulmalıdır?

Pcos kesinlikle uzman görüşü ve teşhisi gerektiren bir sağlık problemidir. Birinci adım olarak kadın hastalıkları ve doğum uzmanlarına ardından diyetisyen veya beslenme uzmanlarına, endokrinologlara, üreme endokrinolojisi ve infertilite uzmanlarına başvurulabilir.

Polikistik Over Sendromu Başka Hastalıklara Neden Olabilir Mi?

Evet, polikistik over sendromu tedavi edilmediği takdirde birtakım sağlık problemlerine neden olabilir. Bu sağlık problemlerinin bazıları; hipertansiyon, uyku apnesi, rahim kanseri, kardiyovasküler rahatsızlıklar, psikolojik sorunlar ve diyabet şeklinde sıralanabilir.